Suy niệm Tin Mừng Thứ Năm Tuần XXI – Mùa Thường Niên – Lm. Anmai, CSsR Thánh Âu-tinh, giám mục, tiến sĩ Hội Thánh

CON ĐƯỜNG KHIÊM HẠ DẪN ĐẾN VINH QUANG

Hôm nay, chúng ta cùng nhau quy tụ để kính nhớ Thánh Augustinô, một trong những vĩ nhân lỗi lạc nhất của Giáo Hội, một Tiến sĩ Hội Thánh với trí tuệ siêu việt và một trái tim cháy bỏng tình yêu Thiên Chúa. Cuộc đời của ngài là một hành trình tìm kiếm Chân Lý đầy gian nan, từ những lạc thú trần gian đến những triết thuyết sai lầm, để rồi cuối cùng tìm thấy sự bình an đích thực trong vòng tay Thiên Chúa.

Lời Chúa trong Tin Mừng Mát-thêu hôm nay (Mt 23:8-12) như một lời mời gọi, một lời cảnh tỉnh sâu sắc về thái độ của người môn đệ Chúa Kitô: “Anh em đừng để ai gọi mình là thầy, vì anh em chỉ có một Thầy; còn tất cả anh em đều là anh em với nhau. Anh em cũng đừng gọi ai dưới đất này là cha của anh em, vì anh em chỉ có một Cha là Cha trên trời. Anh em cũng đừng để ai gọi mình là người chỉ đạo, vì anh em chỉ có một vị chỉ đạo, là Đấng Ki-tô. Trong anh em, người làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em. Ai tôn mình lên, sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống, sẽ được tôn lên.”

Bài giảng hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau suy niệm về ý nghĩa sâu xa của đoạn Tin Mừng này, và chiêm ngắm cách Thánh Augustinô đã sống và làm chứng cho những lời dạy ấy, từ một con người đầy kiêu hãnh đến một tôi tớ khiêm hạ của Chúa.

Đoạn Tin Mừng chúng ta vừa nghe là một phần trong những lời Chúa Giêsu khiển trách các kinh sư và người Pha-ri-sêu về thói kiêu căng, giả hình và ham muốn danh vọng. Ngài không cấm chúng ta tôn trọng những người có vai trò lãnh đạo, thầy dạy hay cha mẹ, nhưng Ngài muốn chúng ta hiểu rằng mọi danh hiệu, mọi quyền bính đều phải quy về một nguồn duy nhất: Thiên Chúa Ba Ngôi.

“Anh em đừng để ai gọi mình là thầy, vì anh em chỉ có một Thầy; còn tất cả anh em đều là anh em với nhau.” Chúa Giêsu là Thầy duy nhất, là Chân Lý và là Đường. Mọi kiến thức, mọi sự khôn ngoan đều bắt nguồn từ Ngài. Khi chúng ta tự nhận mình là “thầy” hay tìm kiếm sự tôn vinh từ người khác, chúng ta có nguy cơ chiếm đoạt vinh quang của Thiên Chúa và đặt mình vào vị trí của Đấng duy nhất có quyền dạy dỗ. Tất cả chúng ta đều là anh em, bình đẳng trước mặt Thiên Chúa, cùng nhau học hỏi và cùng nhau tiến bước trên con đường đức tin.

Tương tự, “Anh em cũng đừng gọi ai dưới đất này là cha của anh em, vì anh em chỉ có một Cha là Cha trên trời.” Đây không phải là lời cấm gọi cha mẹ ruột là cha, mà là lời nhắc nhở về quyền làm cha tối thượng của Thiên Chúa. Ngài là Đấng Tạo Hóa, là nguồn gốc của mọi sự sống, là Cha của mọi loài. Mọi quyền làm cha trần thế đều là sự phản chiếu yếu ớt của quyền làm Cha thiêng liêng của Thiên Chúa. Khi chúng ta nhận ra mình chỉ có một Cha trên trời, chúng ta sẽ sống trong sự phụ thuộc và tin tưởng hoàn toàn vào tình yêu quan phòng của Ngài.

Và “Anh em cũng đừng để ai gọi mình là người chỉ đạo, vì anh em chỉ có một vị chỉ đạo, là Đấng Ki-tô.” Đấng Kitô là Đầu của Hội Thánh, là Đấng hướng dẫn và dẫn dắt chúng ta đến sự sống đời đời. Mọi sự chỉ đạo, mọi quyền lãnh đạo trong Giáo Hội đều phải được thực hiện trong tinh thần phục vụ và vâng phục Đấng Kitô.

Lời dạy này đạt đến đỉnh điểm với nguyên tắc vàng: “Trong anh em, người làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em. Ai tôn mình lên, sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống, sẽ được tôn lên.” Đây là cốt lõi của tinh thần Kitô giáo: sự khiêm nhường và phục vụ. Trong vương quốc của Thiên Chúa, sự cao cả không được đo bằng quyền lực hay địa vị, mà bằng mức độ phục vụ. Người càng khiêm tốn phục vụ, người đó càng trở nên lớn lao trong mắt Thiên Chúa. Ngược lại, những ai kiêu căng, tự tôn mình lên sẽ bị hạ xuống, bởi vì họ đã đặt mình vào vị trí của Thiên Chúa, Đấng duy nhất có quyền tôn vinh.

Lời dạy này không chỉ dành cho các kinh sư và người Pha-ri-sêu thời Chúa Giêsu, mà còn là lời nhắc nhở cho mỗi người chúng ta, những người đang sống trong một thế giới thường đề cao danh vọng, quyền lực và sự tự mãn.

Cuộc đời của Thánh Augustinô là một minh chứng sống động cho lời dạy của Chúa Giêsu về sự khiêm nhường. Ngài sinh năm 354 tại Thagaste, Bắc Phi, trong một gia đình có cha là người ngoại giáo (Patricius) và mẹ là Thánh Mônica, một tín hữu Kitô giáo sùng đạo. Ngay từ nhỏ, Augustinô đã bộc lộ trí thông minh xuất chúng và lòng khao khát tri thức. Ngài được cha mẹ cho ăn học đến nơi đến chốn, và sớm trở thành một nhà hùng biện tài ba, một giáo sư có tiếng tăm.

Tuy nhiên, tài năng và trí tuệ ấy lại đi kèm với một sự kiêu hãnh lớn lao. Thời thanh niên, Augustinô đã sống một cuộc đời phóng túng, chìm đắm trong lạc thú và những mối quan hệ bất chính. Ngài cũng bị cuốn hút bởi triết thuyết Manichaeism, một lạc giáo phức tạp và đầy mâu thuẫn, mà ngài tin rằng có thể giải đáp mọi vấn đề về sự thiện và sự ác. Trong suốt gần mười năm, ngài là một tín đồ nhiệt thành của Manichaeism, tự hào về khả năng biện luận và trí tuệ của mình. Ngài tìm kiếm chân lý bằng lý trí con người, tự cho mình là đủ sức để khám phá mọi bí ẩn của vũ trụ và Thiên Chúa.

Thánh Mônica, người mẹ hiền lành và kiên trì, đã không ngừng cầu nguyện và khóc lóc cho con trai mình. Những giọt nước mắt và lời cầu nguyện không mệt mỏi của bà đã lay động trái tim Thiên Chúa. Augustinô, dù tài giỏi đến đâu, vẫn cảm thấy một sự trống rỗng, một nỗi bất an sâu thẳm trong tâm hồn. Ngài đã trải qua nhiều cuộc khủng hoảng nội tâm, nhận ra sự vô lý và thiếu sót của Manichaeism.

Bước ngoặt lớn nhất trong cuộc đời Augustinô diễn ra khi ngài đến Milan và gặp gỡ Thánh Ambrosiô, Giám mục thành Milan. Những bài giảng của Thánh Ambrosiô, với sự uyên thâm về Kinh Thánh và thần học, đã dần dần phá vỡ bức tường kiêu hãnh trong lòng Augustinô. Ngài bắt đầu nhận ra rằng chân lý không chỉ nằm trong lý trí, mà còn đòi hỏi một trái tim khiêm hạ và tin tưởng.

Khoảnh khắc quyết định đến vào một buổi chiều hè năm 386. Trong vườn nhà, Augustinô đang vật lộn với những cuộc chiến nội tâm, giữa tiếng gọi của thế gian và tiếng gọi của ơn thánh. Ngài nghe thấy tiếng một đứa trẻ hát: “Tolle, lege! Tolle, lege!” (Hãy cầm lấy mà đọc! Hãy cầm lấy mà đọc!). Ngài hiểu đó là lời mời gọi của Thiên Chúa. Ngài cầm lấy cuốn Kinh Thánh, mở ra và đọc ngay câu đầu tiên đập vào mắt: “Hãy mặc lấy Chúa Giêsu Kitô, và đừng chiều theo những dục vọng của xác thịt” (Rm 13:14). Câu Kinh Thánh ấy như một tia chớp xuyên thấu tâm hồn ngài, xua tan mọi bóng tối và sự nghi ngờ. Ngay lập tức, Augustinô quyết định từ bỏ cuộc sống cũ, từ bỏ mọi kiêu hãnh và dâng mình hoàn toàn cho Thiên Chúa.

Vào đêm Vọng Phục Sinh năm 387, Thánh Augustinô được Thánh Ambrosiô rửa tội. Đó là một sự hoán cải triệt để, không chỉ là thay đổi niềm tin mà còn là sự lột xác của cả con người. Từ một nhà hùng biện kiêu ngạo, một triết gia tự mãn, ngài trở thành một tôi tớ khiêm hạ của Chúa. Ngài đã bán hết tài sản, phân phát cho người nghèo, và sống một cuộc đời khổ hạnh, cầu nguyện.

Sau khi trở lại, cuộc đời của Thánh Augustinô là một minh chứng rõ ràng cho lời dạy: “Người làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em. Ai tôn mình lên, sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống, sẽ được tôn lên.”

Khiêm nhường trong việc tìm kiếm Chân Lý: Trước khi hoán cải, Augustinô tìm kiếm chân lý bằng lý trí và sự kiêu hãnh của mình. Sau khi hoán cải, ngài nhận ra rằng Chân Lý tối hậu là chính Thiên Chúa, và để đến được với Ngài, cần phải có sự khiêm nhường. Ngài đã viết trong cuốn “Tự Thú”: “Lạy Chúa, Ngài cao cả, và Ngài thật khiêm nhường!” Ngài hiểu rằng sự khiêm nhường là chìa khóa để mở cánh cửa dẫn đến sự khôn ngoan đích thực. Ngài không còn tự cho mình là “thầy” mà luôn coi mình là một học trò bé nhỏ trước mặt Thiên Chúa, Đấng là Thầy duy nhất. Ngài đã khám phá ra rằng Kinh Thánh, mà trước đây ngài coi thường vì văn phong không hoa mỹ, lại chứa đựng những chân lý sâu xa nhất, nhưng chỉ dành cho những tâm hồn khiêm tốn.

 Phục vụ trong vai trò Giám mục và Tiến sĩ Hội Thánh: Sau khi được thụ phong linh mục và sau đó là Giám mục thành Hippo, Thánh Augustinô đã tận hiến đời mình để phục vụ Giáo Hội và dân Chúa. Ngài không tìm kiếm danh vọng hay địa vị, nhưng chấp nhận gánh nặng mục vụ vì tình yêu đối với đoàn chiên. Ngài đã dùng trí tuệ phi thường của mình để bảo vệ đức tin chống lại các lạc giáo, giảng dạy Lời Chúa, và hướng dẫn các tín hữu.

Các tác phẩm của ngài, như “Tự Thú” (Confessions), “Thành Trì Thiên Chúa” (City of God), và vô số thư từ, bài giảng, đã trở thành những di sản vô giá cho Giáo Hội. Trong các tác phẩm này, ngài không ngừng nhấn mạnh tầm quan trọng của ân sủng Thiên Chúa và sự khiêm nhường của con người. Ngài đã sống đúng với lời Chúa Giêsu: “người làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em”. Ngài phục vụ bằng trí tuệ, bằng lời nói, bằng gương sáng và bằng cả cuộc đời mình.

Gương mẫu về sự hạ mình: Thánh Augustinô đã trải qua một hành trình dài để học hỏi và thực hành sự khiêm nhường. Từ một người từng kiêu căng về tài năng và học vấn, ngài đã học cách hạ mình xuống, nhận ra sự yếu đuối và giới hạn của bản thân. Ngài không ngừng sám hối về những lỗi lầm trong quá khứ và luôn đặt mình dưới sự hướng dẫn của Thiên Chúa. Sự hoán cải của ngài không chỉ là một sự kiện duy nhất mà là một quá trình liên tục của việc hạ mình và để Thiên Chúa tôn vinh.

Ngài đã từng nói: “Đức khiêm nhường là nền tảng của tất cả các nhân đức khác.” Đối với ngài, khiêm nhường không phải là sự tự ti hay yếu đuối, mà là sự thật về con người mình trước mặt Thiên Chúa. Khiêm nhường là nhận ra rằng mọi điều tốt lành chúng ta có đều đến từ Thiên Chúa, và không có gì để kiêu hãnh về bản thân.

Cuộc đời và lời dạy của Thánh Augustinô, cùng với Tin Mừng hôm nay, mang đến những bài học sâu sắc cho mỗi người chúng ta trong thế kỷ XXI:

Tránh xa kiêu căng và ham muốn danh vọng: Trong xã hội hiện đại, nơi mà sự thành công thường được đo bằng địa vị, tài sản và sự công nhận của người khác, chúng ta dễ dàng rơi vào cám dỗ của sự kiêu căng và ham muốn danh vọng. Chúng ta có thể tự hào về kiến thức, tài năng, hay những thành tựu của mình, và tìm kiếm sự tôn vinh từ người khác. Tuy nhiên, lời Chúa Giêsu và gương Thánh Augustinô nhắc nhở chúng ta rằng mọi sự vinh quang đều thuộc về Thiên Chúa. Khi chúng ta tự tôn mình lên, chúng ta đang đi ngược lại ý Chúa và sẽ bị hạ xuống.

Nhận ra Thiên Chúa là nguồn mọi sự: Chúng ta cần sống với thái độ khiêm nhường, nhận ra rằng Thiên Chúa là Thầy duy nhất, là Cha duy nhất, và là Đấng chỉ đạo duy nhất. Mọi tài năng, mọi kiến thức, mọi thành công mà chúng ta có đều là hồng ân của Ngài. Khi chúng ta nhận ra điều này, chúng ta sẽ biết sống tri ân và không ngừng tìm kiếm ý Chúa trong mọi việc.

 Sống tinh thần phục vụ: Lời Chúa mời gọi chúng ta trở thành những người phục vụ. Dù ở bất cứ vị trí nào trong gia đình, cộng đoàn, hay xã hội, chúng ta đều được mời gọi phục vụ anh chị em mình. Phục vụ không phải là làm những việc lớn lao hay được người khác ca ngợi, mà là làm những việc nhỏ bé với tình yêu lớn lao, trong tinh thần khiêm tốn. Người phục vụ đích thực không tìm kiếm lợi ích cho bản thân, mà tìm kiếm lợi ích cho người khác, noi gương Chúa Giêsu, Đấng đã đến để phục vụ chứ không phải để được phục vụ.

 Sẵn sàng hoán cải và hạ mình: Cuộc đời Thánh Augustinô là một lời mời gọi chúng ta không ngừng hoán cải. Dù chúng ta có thể không chìm đắm trong lạc thú như ngài, nhưng chúng ta vẫn có thể bị vướng mắc vào những hình thức kiêu căng khác: kiêu căng trí tuệ, kiêu căng về đạo đức, hay kiêu căng về sự thánh thiện. Chúng ta cần có lòng khiêm nhường để nhận ra những yếu đuối, tội lỗi của mình và sẵn sàng hạ mình xuống, xin lỗi Chúa và anh chị em. Chính trong sự hạ mình ấy, chúng ta sẽ được Thiên Chúa tôn vinh.

Thánh Augustinô, từ một con người đầy kiêu hãnh và lạc lối, đã trở thành một biểu tượng của sự khiêm nhường và một trụ cột của Giáo Hội. Cuộc đời ngài là một bài ca về quyền năng biến đổi của ân sủng Thiên Chúa. Ngài đã sống trọn vẹn lời Chúa Giêsu: “Ai tôn mình lên, sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống, sẽ được tôn lên.”

Trong ngày lễ kính Thánh Augustinô hôm nay, chúng ta hãy cầu xin ngài chuyển cầu cho chúng ta, để chúng ta cũng biết sống khiêm nhường, biết nhận ra Thiên Chúa là nguồn mọi sự, và biết tận hiến đời mình để phục vụ anh chị em. Xin cho mỗi người chúng ta, qua gương Thánh Augustinô, ngày càng trở nên giống Chúa Giêsu hơn, Đấng đã hạ mình xuống để nâng chúng ta lên.

Nguyện xin Thiên Chúa, Đấng là Cha trên trời, là Thầy duy nhất, và là Đấng chỉ đạo tối cao, ban cho chúng ta ơn khiêm nhường và tinh thần phục vụ, để chúng ta xứng đáng là con cái của Ngài và là anh em của nhau. Amen.

Lm. Anmai, CSsR