DỤ NGÔN CÁC NÉN BẠC – SỐNG VỚI ÂN SỦNG CHÚA BAN

Hôm nay, chúng ta cùng nhau suy gẫm một trong những dụ ngôn sâu sắc và đầy ý nghĩa của Chúa Giê-su, được ghi lại trong Tin Mừng theo Thánh Mát-thêu, chương 25, từ câu 14 đến câu 30: Dụ ngôn về các nén bạc. Dụ ngôn này không chỉ là một câu chuyện đơn thuần mà còn là một lời mời gọi, một thách thức, và một lời cảnh báo dành cho mỗi người chúng ta về cách chúng ta sống và sử dụng những gì Thiên Chúa đã trao ban.

Dụ ngôn này được Chúa Giê-su kể trong bối cảnh Ngài đang nói về ngày cánh chung, về sự trở lại của Ngài và về việc mỗi người sẽ phải chịu trách nhiệm về cuộc đời mình. Nó nằm trong chuỗi các dụ ngôn về sự sẵn sàng và tỉnh thức, như dụ ngôn mười trinh nữ. Điều này cho thấy rằng dụ ngôn các nén bạc không chỉ nói về tiền bạc hay tài năng vật chất, mà còn mang một ý nghĩa sâu xa hơn về vương quốc Thiên Chúa và trách nhiệm của người tín hữu.

Người chủ trong dụ ngôn, trước khi đi xa, đã gọi các đầy tớ đến và giao phó của cải mình cho họ. Ông không giao cho mỗi người số tiền như nhau: người năm yến, người hai yến, người một yến, “tùy khả năng riêng mỗi người.” Chi tiết “tùy khả năng riêng mỗi người” là một điểm rất quan trọng. Nó cho thấy Thiên Chúa, Đấng là Chủ Tể của vũ trụ, biết rõ từng người chúng ta, biết rõ khả năng, giới hạn, và những gì chúng ta có thể làm được. Ngài không đòi hỏi chúng ta phải làm những điều vượt quá sức mình, nhưng Ngài đòi hỏi chúng ta phải trung thành với những gì Ngài đã ban.

Vậy, “các nén bạc” ở đây tượng trưng cho điều gì? Chúng ta có thể hiểu đó là những ân huệ, những tài năng, những khả năng, những cơ hội, những mối quan hệ, thậm chí là thời gian và sức khỏe mà Thiên Chúa đã ban cho mỗi người chúng ta. Mỗi người đều nhận được một “nén bạc” nào đó từ Thiên Chúa, dù là nhiều hay ít, rõ ràng hay tiềm ẩn. Không ai là vô dụng, không ai là không có gì để cống hiến. Vấn đề là chúng ta có nhận ra và sử dụng chúng hay không.

Hai người đầy tớ đầu tiên, người nhận năm yến và người nhận hai yến, đã hành động ngay lập tức. “Lập tức, người đã lãnh năm yến lấy số tiền ấy đi làm ăn, và gây lời được năm yến khác. Cũng vậy, người đã lãnh hai yến gây lời được hai yến khác.” Hành động “lập tức” cho thấy sự chủ động, tinh thần trách nhiệm và lòng tin tưởng vào chủ. Họ không chần chừ, không sợ hãi, mà đã mạnh dạn đầu tư, làm việc để sinh lời.

Khi ông chủ trở về, họ đã vui mừng trình bày kết quả công việc của mình. Người năm yến trình năm yến khác, người hai yến trình hai yến khác. Điều đáng chú ý là cả hai đều nhận được lời khen ngợi như nhau từ ông chủ: “Khá lắm! Anh đúng là tôi tớ tài giỏi và trung thành! Được giao ít mà anh đã trung thành, thì tôi sẽ giao nhiều cho anh. Hãy vào mà hưởng niềm vui của chủ anh!”

Lời khen này cho chúng ta thấy một chân lý quan trọng: Thiên Chúa không đánh giá chúng ta dựa trên số lượng tuyệt đối của thành quả, mà dựa trên sự trung thành và nỗ lực của chúng ta trong việc sử dụng những gì Ngài đã ban. Người nhận năm yến và người nhận hai yến đều sinh lời gấp đôi, cho thấy họ đã sử dụng tối đa khả năng của mình. Họ không so sánh với người khác, không than phiền về số lượng mình nhận được, mà tập trung vào việc làm sinh lợi những gì mình có.

“Được giao ít mà anh đã trung thành, thì tôi sẽ giao nhiều cho anh.” Đây là lời hứa của Thiên Chúa dành cho những ai biết sống trung tín với ân sủng Ngài ban. Sự trung thành trong những điều nhỏ nhặt sẽ mở ra những cơ hội lớn hơn, những trách nhiệm cao cả hơn trong vương quốc của Ngài. Và phần thưởng cao quý nhất không phải là tiền bạc hay danh vọng, mà là “hãy vào mà hưởng niềm vui của chủ anh!” Đó là niềm vui được hiệp thông với Thiên Chúa, được chia sẻ hạnh phúc vĩnh cửu với Ngài. Đây là mục đích tối hậu của cuộc đời người Ki-tô hữu: được ở cùng Chúa và hưởng phúc với Ngài.

Trái ngược với hai người đầy tớ trung thành, người đầy tớ nhận một yến lại có một thái độ hoàn toàn khác. “Còn người đã lãnh một yến thì đi đào lỗ chôn giấu số bạc của chủ.” Hành động này cho thấy sự thiếu tin tưởng, sự sợ hãi và sự biếng nhác. Anh ta không muốn mạo hiểm, không muốn làm việc, chỉ muốn giữ an toàn những gì mình có.

Khi ông chủ trở về, anh ta đã trình bày lý do cho hành động của mình: “Thưa ông chủ, tôi biết ông là người hà khắc, gặt chỗ không gieo, thu nơi không vãi. Vì thế, tôi đâm sợ, mới đem chôn giấu yến bạc của ông dưới đất. Của ông vẫn còn nguyên đây này!”

Lời biện minh này cho thấy một sự hiểu lầm nghiêm trọng về ông chủ. Anh ta nhìn ông chủ bằng con mắt sợ hãi, cho rằng ông là người “hà khắc.” Đây là một hình ảnh sai lệch về Thiên Chúa. Thiên Chúa không phải là Đấng hà khắc, đòi hỏi những điều vô lý. Ngài là Đấng yêu thương, ban tặng ân sủng dồi dào và mời gọi chúng ta cộng tác với Ngài. Nỗi sợ hãi đã khiến anh ta tê liệt, không dám hành động, không dám tin tưởng vào lòng nhân lành của chủ.

Sự sợ hãi này đã dẫn đến sự biếng nhác. Anh ta không chỉ không sinh lời mà còn không làm gì cả. Anh ta đã chôn giấu tài năng của mình, không để nó phát triển, không để nó sinh hoa kết trái. Đây là một sự lãng phí ân sủng và cơ hội mà Thiên Chúa đã ban.

Ông chủ đã đáp lại một cách gay gắt: “Anh thật là tôi tớ xấu xa và biếng nhác! Anh đã biết tôi gặt chỗ không gieo, thu nơi không vãi, thì đáng lý anh phải gửi số bạc của tôi vào ngân hàng, để khi tôi đến, tôi thu được cả vốn lẫn lời chứ!” Ngay cả khi anh ta hiểu sai về ông chủ, thì vẫn có một cách đơn giản nhất để làm sinh lời số tiền đó: gửi vào ngân hàng để nhận lãi. Điều này cho thấy sự lười biếng và thiếu trách nhiệm của anh ta. Anh ta đã không làm điều tối thiểu cần phải làm.

Hậu quả của sự biếng nhác này là rất nghiêm trọng: “Vậy các ngươi hãy lấy yến bạc khỏi tay nó mà đưa cho người đã có mười yến. Còn tên đầy tớ vô dụng kia, hãy quăng nó ra chỗ tối tăm bên ngoài: ở đó, người ta sẽ phải khóc lóc nghiến răng.” Sự “vô dụng” ở đây không phải là không có khả năng, mà là không chịu sử dụng khả năng mình có. Nén bạc bị lấy đi, và anh ta bị quăng ra “chỗ tối tăm bên ngoài,” nơi có “khóc lóc nghiến răng,” một hình ảnh thường được dùng để chỉ sự xa cách Thiên Chúa, sự mất mát vĩnh cửu.

Câu 29 là một trong những câu nói gây tranh cãi và khó hiểu nhất của Chúa Giê-su: “Vì phàm ai đã có, thì được cho thêm và sẽ có dư thừa; còn ai không có, thì ngay cái đang có, cũng sẽ bị lấy đi.” Thoạt nghe, câu này có vẻ bất công, như thể Thiên Chúa chỉ ban cho người giàu và lấy đi của người nghèo. Tuy nhiên, trong bối cảnh dụ ngôn này, chúng ta cần hiểu nó theo một nghĩa thiêng liêng.

“Ai có” ở đây không phải là người có nhiều tài sản vật chất, mà là người đã biết sử dụng, phát triển những ân sủng, tài năng mà Thiên Chúa đã ban. Họ đã làm sinh lời những gì mình có, dù là ít hay nhiều. Nhờ sự trung thành và nỗ lực của họ, họ sẽ được ban thêm nhiều ân sủng, nhiều cơ hội để phục vụ và phát triển hơn nữa. Đây là một nguyên tắc của sự tăng trưởng và phát triển trong đời sống thiêng liêng. Khi chúng ta sử dụng ân sủng Chúa ban, ân sủng đó sẽ không mất đi mà còn được nhân lên.

Ngược lại, “ai không có” là người đã không sử dụng, không phát triển những gì mình đã nhận được. Họ đã chôn giấu tài năng của mình, để nó mai một. Vì không sử dụng, họ sẽ mất đi ngay cả những gì mình đang có. Đây là một lời cảnh báo nghiêm khắc về sự lãng phí ân sủng. Nếu chúng ta không sống với đức tin, đức tin sẽ yếu đi. Nếu chúng ta không thực hành tình yêu thương, lòng yêu thương sẽ nguội lạnh. Nếu chúng ta không chia sẻ những gì mình có, những điều đó sẽ trở nên vô nghĩa và cuối cùng sẽ mất đi.

Nguyên tắc này cũng phản ánh sự công bằng của Thiên Chúa. Ngài không ban cho chúng ta những gì chúng ta không thể quản lý hoặc không muốn sử dụng. Ngài tôn trọng tự do của chúng ta. Nếu chúng ta chọn không làm gì với ân sủng Ngài ban, thì ân sủng đó sẽ không thể sinh hoa kết trái trong cuộc đời chúng ta, và cuối cùng chúng ta sẽ mất đi cơ hội được hiệp thông với Ngài.

Dụ ngôn các nén bạc không phải là một câu chuyện cổ tích xa xưa, mà là một lời mời gọi sống động và cấp bách dành cho mỗi người chúng ta trong thế giới hiện đại.

Nhận Diện và Phát Triển Ân Sủng: Mỗi người chúng ta đều được Thiên Chúa ban tặng những nén bạc riêng. Đó có thể là khả năng lắng nghe, khả năng an ủi, khả năng lãnh đạo, khả năng sáng tạo, khả năng giảng dạy, khả năng phục vụ, khả năng cầu nguyện, hay đơn giản là khả năng yêu thương và tha thứ. Chúng ta có nhận ra những nén bạc đó trong cuộc đời mình không? Chúng ta có dành thời gian để khám phá và phát triển chúng không? Đừng bao giờ nghĩ rằng mình không có gì để cống hiến. Thiên Chúa đã ban cho mỗi người một điều gì đó đặc biệt.

Trách Nhiệm và Sự Trung Tín: Chúng ta là những người quản lý, không phải là chủ sở hữu. Mọi thứ chúng ta có đều là của Thiên Chúa ban cho. Vì vậy, chúng ta có trách nhiệm phải sử dụng chúng một cách khôn ngoan và trung thành để làm vinh danh Chúa và phục vụ tha nhân. Sự trung tín không phải là làm những điều vĩ đại, mà là làm những điều nhỏ bé với tình yêu lớn lao. Đó là sự kiên trì trong cầu nguyện, sự quảng đại trong việc chia sẻ, sự nhẫn nại trong việc phục vụ, và sự can đảm trong việc sống đức tin giữa một thế giới đầy thử thách.

Vượt Qua Nỗi Sợ Hãi và Sự Biếng Nhác: Nỗi sợ hãi là một trong những rào cản lớn nhất ngăn chúng ta phát triển ân sủng Chúa ban. Sợ thất bại, sợ bị chỉ trích, sợ phải hy sinh, sợ phải bước ra khỏi vùng an toàn. Nỗi sợ hãi có thể khiến chúng ta chôn giấu tài năng của mình, giống như người đầy tớ biếng nhác. Nhưng Thiên Chúa không ban cho chúng ta thần khí sợ hãi, mà là thần khí dũng mãnh, yêu thương và tự chủ (2 Ti-mô-thê 1:7). Chúng ta được mời gọi vượt qua nỗi sợ hãi bằng đức tin và hành động.

Sự biếng nhác cũng là một kẻ thù của ân sủng. Nó khiến chúng ta trì hoãn, lười biếng, không muốn làm việc. Chúng ta có thể viện đủ mọi lý do để biện minh cho sự bất động của mình. Nhưng Thiên Chúa mời gọi chúng ta sống một cuộc đời năng động, làm việc không ngừng nghỉ cho vương quốc của Ngài.

Tầm Quan Trọng Của Sự Tăng Trưởng: Dụ ngôn này nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tăng trưởng và sinh hoa kết trái. Đời sống Ki-tô hữu không phải là một trạng thái tĩnh, mà là một hành trình liên tục của sự phát triển. Chúng ta được mời gọi không ngừng học hỏi, không ngừng yêu thương, không ngừng phục vụ, để ân sủng Chúa ban trong chúng ta ngày càng lớn mạnh và sinh nhiều hoa trái.

Cái Giá Của Sự Bất Động: Hậu quả của việc chôn giấu tài năng là rất nghiêm trọng. Đó không chỉ là sự mất mát về ân sủng mà còn là sự xa cách Thiên Chúa. “Quăng nó ra chỗ tối tăm bên ngoài” là một lời cảnh báo mạnh mẽ về sự phán xét cuối cùng. Điều này không có nghĩa là Thiên Chúa hà khắc, nhưng Ngài tôn trọng sự lựa chọn của chúng ta. Nếu chúng ta chọn không sống theo ý Ngài, không sử dụng ân sủng Ngài ban, thì chúng ta sẽ tự mình cắt đứt mối liên hệ với nguồn sống và niềm vui đích thực.

Dụ ngôn các nén bạc là một lời mời gọi khẩn thiết dành cho mỗi người chúng ta. Chúng ta được mời gọi trở thành những người quản lý trung tín và tài giỏi của những ân sủng mà Thiên Chúa đã ban.

• Hãy cầu nguyện để nhận ra những nén bạc Chúa đã trao cho mình. Đôi khi, chúng ta quá bận rộn với cuộc sống mà quên đi những tài năng tiềm ẩn trong chính mình.
• Hãy can đảm hành động. Đừng để nỗi sợ hãi hay sự biếng nhác ngăn cản chúng ta sử dụng những gì mình có. Hãy mạnh dạn bước ra, làm việc, phục vụ, chia sẻ, dù là những điều nhỏ bé nhất.
• Hãy sống với tinh thần trách nhiệm. Mọi việc chúng ta làm, dù lớn hay nhỏ, đều có thể trở thành phương tiện để làm vinh danh Chúa và xây dựng vương quốc của Ngài.
• Hãy không ngừng tăng trưởng. Đời sống thiêng liêng là một hành trình không ngừng nghỉ. Hãy luôn tìm cách học hỏi, phát triển và làm sinh lời những ân sủng Chúa ban.

Cuộc đời chúng ta là một món quà quý giá từ Thiên Chúa. Mỗi ngày là một cơ hội để chúng ta sử dụng những nén bạc của mình. Khi chúng ta sống trung tín, khi chúng ta làm sinh lời những gì Chúa đã ban, chúng ta sẽ không chỉ tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong cuộc sống này, mà còn được đón nhận vào “niềm vui của chủ” trong vương quốc vĩnh cửu.

Nguyện xin Thiên Chúa ban cho mỗi người chúng ta ơn khôn ngoan, lòng dũng cảm và tinh thần nhiệt thành để trở thành những tôi tớ tài giỏi và trung thành, luôn sẵn sàng làm sinh lời những nén bạc mà Ngài đã tin tưởng trao phó. Amen.

Lm. Anmai, CSsR