²³ Khi ấy, Đức Giê-su nói với các kinh sư và những người Pha-ri-sêu rằng : “Khốn cho các người, hỡi các kinh sư và người Pha-ri-sêu đạo đức giả ! Các người nộp thuế thập phân về bạc hà, thì là, rau húng, mà bỏ những điều quan trọng nhất trong Lề Luật là công lý, lòng nhân và thành tín. Các điều này vẫn cứ phải làm, mà các điều kia thì không được bỏ. ²⁴ Hỡi những kẻ dẫn đường mù quáng ! Các người lọc con muỗi, nhưng lại nuốt con lạc đà.

²⁵ “Khốn cho các người, hỡi các kinh sư và người Pha-ri-sêu đạo đức giả ! Các người rửa sạch bên ngoài chén đĩa, nhưng bên trong thì đầy những chuyện cướp bóc và ăn chơi vô độ. ²⁶ Hỡi người Pha-ri-sêu mù quáng kia, hãy rửa bên trong chén đĩa cho sạch trước đã, để bên ngoài cũng được sạch.”

KHỐN CHO KẺ ĐẠO ĐỨC GIẢ

Trong dòng chảy của lịch sử cứu độ, lời Chúa Giê-su luôn vang vọng như một tiếng chuông thức tỉnh lương tâm con người. Hôm nay, chúng ta cùng nhau lắng nghe một đoạn Tin Mừng đầy thách thức từ Thánh Mát-thêu (23:23-26), nơi Chúa Giê-su không ngần ngại vạch trần căn bệnh trầm kha của tâm hồn con người: sự đạo đức giả. Những lời “Khốn cho các người!” không phải là lời nguyền rủa, mà là tiếng kêu đau đáu của Đấng Cứu Thế trước sự lệch lạc trong đời sống đức tin của các kinh sư và người Pha-ri-sêu – những người được coi là mẫu mực về giữ Luật.

Chúng ta thường hình dung Chúa Giê-su là Đấng hiền lành, khiêm nhường, nhưng trong đoạn Tin Mừng này, Ngài lại tỏ ra vô cùng cứng rắn. Tại sao vậy? Bởi vì sự đạo đức giả không chỉ là một lỗi lầm nhỏ, mà là một căn bệnh nguy hiểm, làm mục ruỗng đời sống tâm linh, bóp méo hình ảnh Thiên Chúa và gây gương xấu cho những người xung quanh. Đó là sự mâu thuẫn giữa vẻ bề ngoài và thực chất bên trong, giữa lời nói và việc làm, giữa những nghi thức tỉ mỉ và một trái tim khô cằn.

Hôm nay, xin mời quý vị cùng tôi đi sâu vào những lời cảnh báo này của Chúa Giê-su, không phải để phán xét người khác, mà là để tự vấn lương tâm mình. Liệu chúng ta có đang rơi vào cùng một cạm bẫy mà các kinh sư và người Pha-ri-sêu đã mắc phải? Liệu chúng ta có đang quá chú trọng vào những điều nhỏ nhặt, hình thức bên ngoài mà bỏ quên những giá trị cốt lõi, những điều quan trọng nhất trong Lề Luật của Thiên Chúa?

Chúa Giê-su bắt đầu bằng một lời tố cáo mạnh mẽ: “Khốn cho các người, hỡi các kinh sư và người Pha-ri-sêu đạo đức giả! Các người nộp thuế thập phân về bạc hà, thì là, rau húng, mà bỏ những điều quan trọng nhất trong Lề Luật là công lý, lòng nhân và thành tín. Các điều này vẫn cứ phải làm, mà các điều kia thì không được bỏ.”

Hãy hình dung cảnh tượng: những người Pha-ri-sêu tỉ mỉ đến mức cân đo đong đếm từng cọng rau thơm, từng hạt thì là để nộp thuế thập phân cho Thiên Chúa. Đây là một việc làm tốt, thể hiện sự tuân thủ Luật Môsê. Chúa Giê-su không hề phủ nhận tầm quan trọng của việc giữ luật hay các nghi thức tôn giáo. Ngài nói rõ: “Các điều này vẫn cứ phải làm.” Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ họ đã đánh mất sự ưu tiên, đã đặt cái phụ lên trên cái chính, đã quá chú tâm vào hình thức mà bỏ quên tinh thần.

“Công lý, lòng nhân và thành tín” – đây chính là ba trụ cột, ba giá trị nền tảng mà Chúa Giê-su nhấn mạnh là “những điều quan trọng nhất trong Lề Luật.”

• Công lý (δικαιοσύνη – dikaiosynē): Không chỉ là sự công bằng trong pháp luật, mà còn là sự ngay thẳng trong mọi mối quan hệ, sự tôn trọng phẩm giá con người, và việc bảo vệ quyền lợi của những người yếu thế. Công lý đòi hỏi chúng ta phải hành động đúng đắn, không thiên vị, không lợi dụng người khác.
• Lòng nhân (ἔλεος – eleos): Là lòng trắc ẩn, sự thương xót, tình yêu thương cụ thể dành cho những người đau khổ, thiếu thốn. Lòng nhân không chỉ là cảm xúc, mà là hành động giúp đỡ, tha thứ, và xoa dịu nỗi đau của anh chị em mình. Đó là tình yêu thương được thể hiện qua hành động cụ thể.
• Thành tín (πίστις – pistis): Là sự trung thành, đáng tin cậy, sự giữ lời hứa, và sự chân thật trong mối tương quan với Thiên Chúa và với tha nhân. Thành tín cũng có nghĩa là một đức tin vững vàng, không lay chuyển, một sự gắn bó trọn vẹn với ý muốn của Thiên Chúa.

Các kinh sư và người Pha-ri-sêu đã biến việc giữ luật thành một gánh nặng hình thức, một vỏ bọc để che đậy một trái tim thiếu công lý, thiếu lòng nhân và thiếu sự thành tín. Họ có thể là những người rất “đạo đức” trước mặt người đời, nhưng lại thờ ơ trước những bất công, thiếu tình yêu thương và không trung thực với Thiên Chúa cũng như với chính mình.

Điều này nhắc nhở chúng ta rằng, đời sống đức tin không chỉ dừng lại ở việc tham dự Thánh Lễ, đọc kinh, hay giữ chay. Những điều đó là cần thiết, là phương tiện giúp chúng ta đến gần Chúa hơn. Nhưng nếu chúng ta chỉ dừng lại ở đó, mà không thực hành công lý trong công việc, không thể hiện lòng nhân ái với người nghèo khổ, không giữ sự thành tín trong lời nói và hành động, thì chúng ta cũng đang rơi vào cái bẫy của sự đạo đức giả. Thiên Chúa không cần những nghi thức trống rỗng, Ngài cần một trái tim biết yêu thương và hành động theo tình yêu thương đó.

Chúa Giê-su tiếp tục với một hình ảnh đầy mỉa mai nhưng vô cùng sâu sắc: “Hỡi những kẻ dẫn đường mù quáng! Các người lọc con muỗi, nhưng lại nuốt con lạc đà.”

Đây là một câu nói mang tính châm biếm cao độ, chỉ ra sự sai lệch nghiêm trọng trong nhận thức và hành động của các kinh sư và người Pha-ri-sêu. Trong văn hóa Do Thái, con muỗi là một loài vật nhỏ bé, không tinh sạch theo Luật Môsê, nên người ta thường lọc rượu hay nước uống để tránh nuốt phải nó. Con lạc đà cũng là loài vật không tinh sạch, nhưng nó lại là một con vật khổng lồ.

Chúa Giê-su muốn nói rằng: các người quá tỉ mỉ, quá cẩn trọng trong việc tránh những lỗi nhỏ nhặt, những điều không tinh sạch theo hình thức bên ngoài (lọc con muỗi), nhưng lại nhắm mắt làm ngơ, thậm chí còn phạm phải những tội lỗi lớn lao, những điều bất công và phi nghĩa (nuốt con lạc đà).

Sự “mù quáng” ở đây không phải là mù về thể xác, mà là mù về tâm linh. Họ là những “người dẫn đường” – những người có trách nhiệm hướng dẫn dân chúng đi theo đường lối của Thiên Chúa. Nhưng chính họ lại là những người mù, không nhìn thấy được đâu là giá trị thật, đâu là điều cốt yếu. Họ đã đánh mất khả năng phân định, không còn nhận ra được sự khác biệt giữa điều quan trọng và điều thứ yếu, giữa tinh thần và hình thức.

Sự mù quáng này dẫn đến việc họ bóp méo Lề Luật, biến nó từ một con đường dẫn đến sự sống thành một gánh nặng nghi thức. Họ tập trung vào những điều vụn vặt, những quy định chi tiết, nhưng lại bỏ qua những nguyên tắc đạo đức cơ bản nhất. Ví dụ, họ có thể tranh cãi về việc có được chữa bệnh vào ngày Sa-bát hay không, nhưng lại không hề bận tâm đến nỗi đau của người bệnh. Họ có thể cầu nguyện thật lớn tiếng nơi công cộng, nhưng lại bóc lột người nghèo.

Bài học cho chúng ta là gì? Chúng ta có đang quá chú trọng vào những “con muỗi” trong đời sống đạo của mình, mà lại “nuốt” những “con lạc đà” lớn hơn? Chẳng hạn, chúng ta có thể rất cẩn thận trong việc giữ chay, kiêng thịt, nhưng lại dễ dàng nói xấu, ghen tị, hoặc thiếu tha thứ cho anh chị em mình. Chúng ta có thể rất nhiệt thành trong việc xây dựng nhà thờ, nhưng lại thờ ơ trước những người vô gia cư, những mảnh đời bất hạnh ngay bên cạnh mình.

Chúa Giê-su mời gọi chúng ta có một cái nhìn đúng đắn, một sự phân định sáng suốt. Điều gì thực sự quan trọng trong đời sống đức tin của chúng ta? Đó không phải là việc chúng ta làm được bao nhiêu việc lớn lao, mà là chúng ta sống tình yêu thương như thế nào trong từng hành động nhỏ bé nhất. Đó không phải là việc chúng ta tuân thủ bao nhiêu quy tắc, mà là chúng ta có một trái tim chân thành, biết lắng nghe và vâng phục ý Chúa.

Lời cảnh báo thứ ba của Chúa Giê-su tiếp tục xoáy sâu vào vấn đề cốt lõi: “Khốn cho các người, hỡi các kinh sư và người Pha-ri-sêu đạo đức giả! Các người rửa sạch bên ngoài chén đĩa, nhưng bên trong thì đầy những chuyện cướp bóc và ăn chơi vô độ. Hỡi người Pha-ri-sêu mù quáng kia, hãy rửa bên trong chén đĩa cho sạch trước đã, để bên ngoài cũng được sạch.”

Hình ảnh chén đĩa rất quen thuộc trong đời sống hàng ngày. Chúng ta rửa chén đĩa để đảm bảo vệ sinh, để thức ăn không bị nhiễm bẩn. Các kinh sư và người Pha-ri-sêu cũng rất cẩn thận trong việc giữ sạch các vật dụng theo nghi thức. Nhưng Chúa Giê-su lại chỉ ra một sự thật phũ phàng: cái chén đĩa tâm hồn của họ thì lại vô cùng dơ bẩn.

“Bên trong thì đầy những chuyện cướp bóc và ăn chơi vô độ.” “Cướp bóc” (ἁρπαγῆς – harpagēs) nói lên sự tham lam, bóc lột, lợi dụng người khác để làm giàu cho bản thân. “Ăn chơi vô độ” (ἀκρασίας – akrasias) nói lên sự thiếu tiết độ, sự buông thả theo dục vọng, sự ích kỷ, chỉ biết thỏa mãn bản thân mà không quan tâm đến ai.

Đây là sự đối lập gay gắt giữa vẻ ngoài “sạch sẽ,” “thánh thiện” và một nội tâm đầy rẫy những tội lỗi, những tham vọng trần tục. Họ có thể giữ vẻ ngoài thanh khiết, nhưng trái tim lại bị ô uế bởi những ham muốn vật chất, quyền lực và danh vọng. Họ có thể tỏ ra đạo đức trước mặt mọi người, nhưng lại không ngần ngại bóc lột người nghèo, tham nhũng, hoặc sống một cuộc đời xa hoa, hưởng thụ.

Lời mời gọi của Chúa Giê-su là một lời mời gọi triệt để: “Hỡi người Pha-ri-sêu mù quáng kia, hãy rửa bên trong chén đĩa cho sạch trước đã, để bên ngoài cũng được sạch.” Điều này khẳng định một chân lý quan trọng trong đời sống đức tin: sự biến đổi phải bắt đầu từ bên trong.

Thiên Chúa không nhìn vào vẻ bề ngoài, Ngài nhìn vào trái tim. Ngài không quan tâm đến việc chúng ta làm được bao nhiêu việc tốt đẹp để người khác thấy, mà Ngài quan tâm đến động cơ sâu xa bên trong của chúng ta. Liệu chúng ta làm việc thiện vì muốn được khen ngợi, được nổi tiếng, hay vì tình yêu chân thật dành cho Thiên Chúa và tha nhân?

Việc “rửa bên trong chén đĩa” đòi hỏi một quá trình tự vấn lương tâm sâu sắc, một sự sám hối chân thành, và một quyết tâm từ bỏ những thói hư tật xấu, những ham muốn ích kỷ đang ngự trị trong lòng. Đó là một cuộc chiến đấu không ngừng với chính bản thân mình, với những cám dỗ của thế gian. Chỉ khi trái tim chúng ta được thanh tẩy, được lấp đầy bằng tình yêu của Thiên Chúa, thì mọi hành động bên ngoài của chúng ta mới thực sự có ý nghĩa, mới thực sự trở thành chứng tá cho Tin Mừng.

Khi chúng ta sống với một trái tim trong sạch, một tâm hồn ngay thẳng, thì mọi việc chúng ta làm, dù là nhỏ nhặt nhất, cũng sẽ trở nên thánh thiện. Vẻ đẹp của đời sống Kitô hữu không nằm ở những nghi thức hoành tráng, mà nằm ở sự chân thật, sự khiêm nhường và tình yêu thương tỏa ra từ một trái tim đã được biến đổi bởi ân sủng của Thiên Chúa.

Những lời cảnh báo của Chúa Giê-su không chỉ dành riêng cho các kinh sư và người Pha-ri-sêu thời đó, mà còn vang vọng đến mỗi người chúng ta hôm nay. Chúng ta đang sống trong một thế giới mà vẻ bề ngoài thường được đề cao hơn giá trị nội tại. Mạng xã hội, truyền thông, và áp lực xã hội đôi khi khiến chúng ta muốn thể hiện một hình ảnh hoàn hảo, một đời sống đạo đức mẫu mực, trong khi nội tâm lại có thể đang vật lộn với những yếu đuối, những tham vọng trần tục.

Vậy, Chúa Giê-su mời gọi chúng ta điều gì qua đoạn Tin Mừng này?

• Sự Trung Thực Với Chính Mình: Điều đầu tiên và quan trọng nhất là sự trung thực. Chúng ta cần can đảm nhìn vào chính mình, không che đậy, không ngụy biện. Chúng ta có đang sống thật với đức tin của mình không, hay chỉ đang khoác lên mình một chiếc áo đạo đức để làm đẹp lòng người khác? Chúng ta có đang ưu tiên những điều nhỏ nhặt, hình thức mà bỏ quên những giá trị cốt lõi của Tin Mừng?
• Ưu Tiên Công Lý, Lòng Nhân, Thành Tín: Chúa Giê-su nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của công lý, lòng nhân và thành tín. Đây không phải là những khái niệm trừu tượng, mà là những đòi hỏi cụ thể trong đời sống hàng ngày.
  • Công lý: Chúng ta có đối xử công bằng với mọi người, đặc biệt là những người yếu thế? Chúng ta có lên tiếng trước những bất công trong xã hội, trong gia đình, trong công việc?
  • Lòng nhân: Chúng ta có mở lòng ra với những người đau khổ, những người bị bỏ rơi? Chúng ta có sẵn sàng tha thứ cho những người đã làm tổn thương mình? Chúng ta có biết chia sẻ những gì mình có với những người thiếu thốn?
  • Thành tín: Chúng ta có trung thành với lời hứa của mình, với những cam kết trong đời sống hôn nhân, gia đình, công việc? Chúng ta có trung thực trong lời nói và hành động, ngay cả khi không có ai nhìn thấy? Chúng ta có trung thành với Thiên Chúa trong mọi hoàn cảnh, dù là lúc thuận lợi hay khó khăn?
• Thanh Lọc Nội Tâm: Lời kêu gọi “hãy rửa bên trong chén đĩa cho sạch trước đã” là một lời mời gọi đến sự sám hối và biến đổi nội tâm. Đời sống Kitô hữu không phải là một cuộc trình diễn bên ngoài, mà là một hành trình biến đổi từ bên trong. Chúng ta cần dành thời gian để cầu nguyện, để lắng nghe tiếng Chúa, để nhìn lại những lỗi lầm và xin Chúa thanh tẩy tâm hồn mình. Chỉ khi trái tim chúng ta được thanh sạch, chúng ta mới có thể nhìn thấy Thiên Chúa và sống một cuộc đời xứng đáng với ơn gọi của mình.
• Trở Nên Chứng Nhân Chân Thật: Khi chúng ta sống một đời sống đức tin chân thật, không đạo đức giả, chúng ta sẽ trở thành những chứng nhân sống động cho Tin Mừng. Lời nói và hành động của chúng ta sẽ nhất quán, và đó chính là sức mạnh thuyết phục nhất. Người khác sẽ không chỉ nhìn vào những gì chúng ta nói, mà còn nhìn vào cách chúng ta sống. Và khi họ thấy được sự chân thật, sự khiêm nhường, tình yêu thương và công lý trong đời sống chúng ta, họ sẽ nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa.

Đoạn Tin Mừng hôm nay là một thách thức lớn lao cho mỗi người chúng ta. Nó đòi hỏi chúng ta phải có sự can đảm để đối diện với chính mình, với những góc khuất trong tâm hồn. Nó mời gọi chúng ta từ bỏ mọi hình thức đạo đức giả, mọi sự giả dối, để sống một cuộc đời chân thật trước mặt Thiên Chúa và tha nhân.

Tuy nhiên, đây cũng là một lời mời gọi đầy hy vọng. Bởi vì Chúa Giê-su không chỉ vạch trần tội lỗi, mà Ngài còn ban cho chúng ta ân sủng để biến đổi. Ngài biết chúng ta yếu đuối, nhưng Ngài luôn sẵn lòng tha thứ và ban sức mạnh để chúng ta có thể sống một cuộc đời trọn vẹn hơn.

Chúng ta không thể tự mình thanh tẩy trái tim mình. Chúng ta cần ơn Chúa Thánh Thần. Hãy cầu xin Chúa ban cho chúng ta một trái tim trong sạch, một đôi mắt sáng suốt để nhận ra đâu là điều quan trọng nhất, và một ý chí kiên cường để thực hành công lý, lòng nhân và thành tín trong mọi khía cạnh của đời sống.

Hãy nhớ rằng, Thiên Chúa không cần sự hoàn hảo giả tạo, Ngài cần một trái tim chân thành. Ngài không cần những nghi thức trống rỗng, Ngài cần một tình yêu được thể hiện qua hành động.

Lời Chúa Giê-su trong đoạn Tin Mừng Mát-thêu hôm nay là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về bản chất thực sự của đời sống đức tin. Đó không phải là một cuộc trình diễn bên ngoài, mà là một hành trình biến đổi nội tâm. Đó không phải là việc tuân thủ các quy tắc một cách máy móc, mà là việc sống tinh thần của Lề Luật – tinh thần của công lý, lòng nhân và thành tín.

Xin cho mỗi người chúng ta, sau khi lắng nghe những lời này, biết khiêm tốn nhìn lại chính mình. Hãy tự hỏi: “Tôi có đang lọc con muỗi mà nuốt con lạc đà không? Tôi có đang rửa sạch bên ngoài chén đĩa mà bỏ quên sự ô uế bên trong không?”

Hãy để Lời Chúa thấm nhập vào tâm hồn chúng ta, thúc đẩy chúng ta từ bỏ mọi hình thức đạo đức giả, để sống một đời sống Kitô hữu chân thật, trung thực, và tràn đầy tình yêu thương. Bởi vì, chính khi chúng ta sống công lý, thể hiện lòng nhân ái, và giữ sự thành tín, chúng ta mới thực sự làm vinh danh Thiên Chúa và trở thành ánh sáng cho trần gian.

Nguyện xin Chúa Giê-su, Đấng là sự thật và là sự sống, ban cho chúng ta ơn soi sáng để chúng ta luôn biết chọn lựa điều quan trọng nhất, và ơn sức mạnh để chúng ta có thể sống trọn vẹn Tin Mừng của Ngài trong mọi ngày của cuộc đời. Amen.

Lm. Anmai, CSsR