✠Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo thánh Lu-ca. 1 Một hôm,…

10 bài suy niệm Lời Chúa Thứ Hai tuần XI TN (của Lm. Anmai, CSsR)
YÊU THƯƠNG VƯỢT TRÊN CÔNG BÌNH – SỨ ĐIỆP CỦA NƯỚC TRỜI
Thưa cộng đoàn phụng vụ thân mến,
Bài Tin Mừng theo thánh Mát-thêu hôm nay (Mt 5,38-42) là một phần trong Bài Giảng Trên Núi – giáo huấn vĩ đại của Chúa Giêsu về lối sống mới mà Người công bố cho những ai đi theo Người, cho những ai thuộc về Nước Trời. Trong bài Tin Mừng này, Chúa Giêsu đưa ra một lời dạy cực kỳ cấp tiến và gây chấn động đối với người Do Thái thời bấy giờ: “Đừng chống cự người ác… Ai vả má bên phải, hãy giơ cả má bên trái”. Đây không chỉ là một chỉ dẫn về thái độ nhân bản, mà là một cuộc đảo lộn mọi nguyên tắc phản ứng tự nhiên của con người, một lời mời gọi sống trong một trật tự mới – trật tự của Tình yêu vượt trên công bình, của lòng bao dung thắng vượt bạo lực. Và đó chính là nền tảng của đời sống người Kitô hữu trong mọi thời đại, đặc biệt là hôm nay, giữa thế giới đầy mâu thuẫn, xung đột và bất khoan dung.
Từ thời Cựu Ước, luật công bình “mắt đền mắt, răng đền răng” được coi là nền tảng để duy trì trật tự xã hội. Thật vậy, trong một thế giới mà quyền lực thường thắng thế và bạo lực bị lạm dụng, thì luật “ăn miếng trả miếng” lại trở thành một giới hạn giúp kiềm chế sự trả thù không có điểm dừng. Luật đó, theo một nghĩa nào đó, còn có tính cách nhân đạo: không ai được trả thù quá mức điều mình đã phải chịu. Nhưng Đức Giêsu không đến để bãi bỏ luật ấy, mà Người đến để kiện toàn bằng cách đặt nó vào trong một ánh sáng hoàn toàn khác – ánh sáng của tình yêu vô điều kiện, tình yêu của Thiên Chúa dành cho nhân loại.
Người không chỉ dạy chúng ta tha thứ, nhưng còn dạy từ bỏ quyền trả thù, từ bỏ thói quen tự vệ bằng bạo lực, và đặc biệt là dạy chúng ta bẻ gãy chu kỳ của hận thù bằng tình yêu tích cực và vị tha. Những lời của Chúa Giêsu nghe có vẻ “khó nuốt” đối với lý trí con người. Làm sao có thể giơ má trái cho người vừa mới vả vào má phải? Làm sao có thể để cho người ta lấy cả áo ngoài khi đã bị lấy mất áo trong? Làm sao có thể đi thêm một dặm nữa với kẻ đã bắt mình đi một dặm đầu tiên?
Nhưng nếu chúng ta nhìn kỹ hơn, ta sẽ thấy Chúa Giêsu không dạy người môn đệ của mình sống một cách nhu nhược, bị động hay để người khác chà đạp nhân phẩm. Trái lại, Người mời gọi ta sống một tình yêu chủ động, tự do, và lên tiếng bằng sự tha thứ để khẳng định một nhân cách mạnh mẽ và cao cả hơn sự dữ. Việc giơ má còn lại không có nghĩa là chấp nhận sự nhục mạ, nhưng là từ chối để sự dữ điều khiển hành động của mình. Việc cho đi cả áo ngoài không có nghĩa là chấp nhận mất mát, nhưng là lột bỏ tính sở hữu ích kỷ. Việc đi thêm một dặm không phải là chiều theo áp bức, nhưng là bẻ gãy ý định thống trị bằng sự phục vụ tự do. Tất cả những điều này làm nổi bật giá trị cốt lõi của Tin Mừng: tình yêu không biên giới, tha thứ không điều kiện, và tự do nội tâm khỏi mọi ràng buộc thù hận.
Lời dạy của Đức Giêsu hôm nay mang tính cách mạng trong cách hiểu về công lý. Công lý của loài người là trả về cho mỗi người điều họ xứng đáng – đó là công lý của sự đo lường. Nhưng công lý của Nước Trời không chỉ là sự đo lường, mà là lòng thương xót. Thiên Chúa không xử với chúng ta theo tội lỗi của chúng ta, cũng không trả đũa theo cách loài người đối xử với nhau. Ngài cho mưa xuống trên cả người lành và kẻ dữ, cho mặt trời mọc trên người công chính và người bất chính. Vì vậy, người môn đệ của Đức Kitô cũng được mời gọi sống vượt trên công lý hình thức, để tiến đến công lý của tình thương, của tha thứ và trao ban. Đó không phải là điều dễ, nhưng đó là con đường của sự sống đích thực.
Trong bối cảnh xã hội hôm nay, bài Tin Mừng này vang lên như một lời mời tha thiết và cấp bách. Chúng ta đang sống trong một thế giới ngày càng mất phương hướng về giá trị luân lý: bạo lực gia tăng, con người dễ dàng xúc phạm, lăng mạ nhau trên mạng xã hội; các mối quan hệ đổ vỡ vì thiếu kiên nhẫn, thiếu bao dung. Lối sống của con người hôm nay thường phản ứng theo bản năng: ăn miếng trả miếng, sỉ nhục để đáp lại sỉ nhục, lăng mạ để tự vệ nhân phẩm mình. Nhưng chính trong thế giới như thế, người Kitô hữu càng phải làm chứng cho một lối sống khác – lối sống của sự hiền lành, bao dung và yêu thương kẻ thù.
Hãy tưởng tượng nếu mọi Kitô hữu đều sống như lời Chúa Giêsu dạy hôm nay: không ai còn nói lời cay độc để trả đũa lời xúc phạm; không ai lấy của người khác để đòi lại cái mình đã mất; không ai toan tính trả thù để làm dịu đi nỗi uất hận trong lòng. Thay vào đó, tất cả đều sống bằng sự tha thứ, bằng lòng quảng đại và bằng sự dấn thân cho người khác dù họ không xứng đáng – thì thế giới này sẽ thay đổi biết bao!
Sự “đi một dặm nữa” trong đời sống hôm nay có thể là thêm một lời an ủi cho người đang đau khổ dù chính họ từng làm tổn thương ta; có thể là sự nhẫn nại với một người bạn khó chịu dù họ không hề thay đổi; có thể là sự rộng lòng tha thứ cho một người thân đã lỡ làm ta đau. Những hành động ấy không ai ép buộc ta, nhưng chính tình yêu của Đức Kitô trong ta thúc đẩy ta hành động như vậy. Và đó chính là con đường của Tin Mừng, con đường của thập giá, con đường đưa đến phục sinh.
Chúa Giêsu không chỉ giảng dạy những điều ấy bằng lời nói, mà chính Người đã sống trọn vẹn điều đó trên thập giá. Khi bị kết án bất công, bị lăng nhục và đánh đòn, Chúa Giêsu không hề phản kháng; khi bị lột áo, bị ép vác thập giá, Người đã im lặng và đi trọn con đường yêu thương. Trên đồi Can-vê, Người không nguyền rủa kẻ giết mình, nhưng cầu xin: “Lạy Cha, xin tha cho họ vì họ không biết việc họ làm.” (Lc 23,34). Đó chính là hiện thân sống động của lời dạy hôm nay: “Đừng chống cự người ác, hãy cho ai xin, và đi thêm một dặm nữa”.
Như thế, bài Tin Mừng hôm nay không chỉ là một lối sống luân lý tốt đẹp, nhưng là căn tính của người môn đệ Đức Kitô. Nếu chúng ta sống như thế, chúng ta không chỉ trở nên giống Thầy Giêsu, mà còn góp phần biến đổi thế giới này từ thù hận thành hòa giải, từ chia rẽ thành hiệp nhất, từ đố kỵ thành yêu thương.
Thưa cộng đoàn phụng vụ,
Giữa một thế giới đặt quyền lợi lên trên hết, liệu chúng ta có thể sống như những người không còn quy chiếu mọi hành động về mình, nhưng luôn sống trong ánh sáng của tình yêu Thiên Chúa? Liệu chúng ta có thể tha thứ cho người từng xúc phạm mình, hay ít là thôi không nuôi lòng oán hận? Liệu chúng ta có dám cho đi những gì mình có, không phải vì người ta đáng nhận, mà vì mình muốn sống giống như Đấng đã ban tất cả cho mình? Những câu hỏi ấy không dễ trả lời, nhưng chúng là những cánh cửa đưa ta bước vào mầu nhiệm Tình yêu.
Có lẽ nhiều người trong chúng ta từng kinh nghiệm rằng tha thứ không phải là hành động của cảm xúc, mà là quyết định của đức tin. Khi chúng ta không còn muốn trả thù, khi chúng ta biết bỏ qua cho người làm ta tổn thương, khi chúng ta sẵn sàng nhường nhịn, giúp đỡ, trao ban – thì đó là lúc ân sủng Chúa hoạt động mạnh mẽ trong ta. Không phải sức con người, nhưng là sức mạnh Thần Khí – Đấng ban cho ta khả năng yêu như Chúa Giêsu đã yêu.
Kết thúc bài giảng hôm nay, chúng ta hãy xin Chúa cho mỗi người có thể sống đúng như Tin Mừng dạy. Xin cho chúng ta biết tha thứ không mỏi mệt, biết yêu thương cả người khó yêu thương nhất, và biết tin rằng sống theo con đường Chúa dạy, dù có thiệt thòi trước mắt, nhưng sẽ dẫn đến phần thưởng lớn lao trong Nước Trời. Xin cho mỗi người chúng ta, từ gia đình đến cộng đoàn, trở nên men yêu thương trong xã hội đầy giận dữ, trở nên ánh sáng hòa bình giữa thế giới đang u ám vì thù hận.
Và xin Chúa Kitô – Đấng đã đi thêm không chỉ một dặm mà là toàn bộ hành trình Thập Giá vì yêu nhân loại – đồng hành và nâng đỡ chúng ta từng bước trên con đường yêu thương đến cùng. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
CHIẾN THẮNG SỰ ÁC BẰNG LÒNG THA THỨ VÀ TÌNH YÊU
“Anh em đã nghe Luật dạy rằng: Mắt đền mắt, răng đền răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác…” (Mt 5,38-39). Khi đọc những lời ấy của Chúa Giêsu, có lẽ không ít người trong chúng ta cảm thấy chấn động và hoang mang. Chấn động vì lời mời gọi ấy vượt quá sức chịu đựng và bản năng phản kháng tự nhiên của con người. Hoang mang vì sợ rằng nếu ai cũng sống như thế thì kẻ ác sẽ thống trị, và công lý sẽ bị coi thường. Tuy nhiên, đây lại chính là trọng tâm của Tin Mừng, là lối sống đảo ngược mọi chuẩn mực thế tục, là con đường mà Chúa Giêsu đã đi, và mời gọi chúng ta bước theo.
Trong xã hội xưa của dân Israel, luật “mắt đền mắt, răng đền răng” không mang tính bạo lực như chúng ta tưởng. Đó là cách thức nhằm hạn chế sự trả thù không kiểm soát, là luật công bằng được áp dụng trong các bộ tộc du mục. Khi một người bị xúc phạm, luật này ngăn cản họ không được vượt quá giới hạn của sự công bằng để trả thù. Nó dừng lại ở mức tổn thương tương xứng, thay vì dẫn đến bạo lực leo thang. Nhưng như thế vẫn chưa đủ để xây dựng một xã hội yêu thương, bác ái, huynh đệ.
Chúa Giêsu không đến để hủy bỏ lề luật, nhưng Ngài kiện toàn lề luật bằng một tấm lòng đầy xót thương. Ngài đòi hỏi một cuộc hoán cải tận căn: không chỉ dừng lại ở việc không trả thù, mà còn phải chủ động yêu thương kẻ làm hại mình. “Nếu bị ai vả má bên phải, hãy đưa cả má bên trái” – đây không phải là sự nhu nhược hay khuyến khích sự bất công, nhưng là thái độ can đảm từ chối dấn thân vào vòng xoáy của thù hận và bạo lực.
Cái tát vào má bên phải thường là cú tát bằng mu bàn tay, biểu lộ sự khinh khi và sỉ nhục. Chúa Giêsu đã từng bị đánh như thế trong cuộc khổ nạn. Nhưng Ngài không phản kháng. Ngài không nguyền rủa. Ngài chỉ phó mình trong tay Chúa Cha và tha thứ. Sức mạnh của người môn đệ Chúa Kitô không nằm ở nắm đấm hay vũ khí, mà ở khả năng chịu đựng và tha thứ như Thầy mình.
Hình ảnh kẻ thù kiện để lấy áo trong, và người môn đệ sẵn sàng trao cả áo ngoài, cho thấy sự buông bỏ tuyệt đối trong tinh thần nghèo khó và tự do. Trong xã hội thời đó, chiếc áo khoác là vật không thể thiếu để che thân và giữ ấm. Trao cả áo trong lẫn áo ngoài là chấp nhận để mình bị trần trụi, bị thiệt thòi đến tận cùng, nhưng không để lòng mình ô nhiễm bởi thù hận.
Khi Chúa Giêsu nói: “Nếu có người bắt anh đi một dặm, hãy đi với người ấy hai dặm”, Ngài đang đề cập đến hoàn cảnh bị ép buộc bởi những kẻ cầm quyền, cụ thể là lính Rôma có quyền bắt dân bị trị vác đồ. Nhưng thay vì oán giận và miễn cưỡng, Chúa mời gọi chúng ta làm điều đó với tinh thần tự do, và thậm chí làm hơn điều bị buộc. Đó là tinh thần bác ái vượt trên lề luật, là tấm lòng quảng đại không chấp nhận làm nô lệ cho sự bất công, nhưng dùng chính sự quảng đại để hóa giải bất công.
Câu kết của bài Tin Mừng hôm nay mở ra một chân trời nhân bản sâu rộng: “Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt đi.” Chúa Giêsu không đòi chúng ta dẹp bỏ hệ thống pháp luật hay an ninh xã hội, nhưng Ngài nhấn mạnh đến sự thay đổi từ trong lòng. Đó là sự thay đổi từ một con tim đóng kín vì sợ hãi, vì ích kỷ, thành một trái tim mở ra để yêu, để tin, để trao ban.
Có người cho rằng sống như thế là không thực tế. Nhưng nhìn lại thế giới hôm nay, chúng ta thấy bạo lực, trả thù, chiến tranh, thù hận đã gây ra biết bao đau thương mất mát. Chính khi con người không sống theo lời Chúa, thế giới mới rơi vào tình trạng tăm tối như vậy. Còn khi một người biết tha thứ, biết trao ban, biết cúi xuống nâng người khác dậy, thì người ấy trở thành ánh sáng, trở thành men và muối cho trần gian.
Thánh Phaolô trong thư gửi tín hữu Rôma nhấn mạnh: “Đừng để cho sự ác thắng được mình, nhưng hãy lấy thiện mà thắng ác” (Rm 12,21). Đức Kitô không chỉ nói bằng lời, nhưng chính Người đã sống điều đó đến tận cùng trên thập giá. Bị sỉ nhục, bị đánh đập, bị giết chết, nhưng Ngài không nguyền rủa. Ngài chỉ cầu nguyện: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm.”
Trong một thế giới đầy thù hận và ganh ghét, người Kitô hữu được mời gọi nên dấu chỉ của một tình yêu không điều kiện. Tình yêu đó là bằng chứng cụ thể cho sự hiện diện của Nước Trời giữa lòng thế gian. Tình yêu đó là tiếng nói mạnh mẽ nhất để chữa lành những vết thương và hóa giải những hận thù dai dẳng.
Chúng ta hãy nhớ lời của Gandhi, người từng thổ lộ: “Tôi yêu mến Đức Kitô, nhưng tôi không thích các Kitô hữu, vì họ không giống Đức Kitô.” Câu nói ấy là một lời nhắc nhở thấm thía và đau đớn. Chúng ta sẽ là Kitô hữu đích thực, nếu chúng ta sống giống Chúa Kitô, tức là hiền hậu, tha thứ, bao dung và biết yêu thương cả những người không đáng yêu.
Xin Chúa giúp chúng ta can đảm sống những lời Tin Mừng hôm nay. Không phản ứng lại bằng bạo lực. Không tìm cách trả đũa. Không đóng kín lòng mình trước nhu cầu của anh em. Nhưng biết mở lòng, chấp nhận thiệt thòi, chọn con đường hẹp là con đường yêu thương. Chỉ khi đó, chúng ta mới thực sự sống như con cái sự sáng, như chứng nhân cho một thế giới mới – thế giới của Thiên Chúa.
Lạy Chúa Giêsu, lời Chúa hôm nay làm con rung động. Nhưng đồng thời cũng làm con thấy mình còn xa lắm con đường Thập giá mà Chúa đã đi. Con thường phản ứng lại ngay khi bị xúc phạm. Con dễ dàng oán giận người làm con tổn thương. Con ngần ngại giúp đỡ những ai có thể lợi dụng lòng tốt của con. Xin Chúa giúp con dám sống Tin Mừng một cách cụ thể, dù phải mất mát, thiệt thòi. Vì con tin rằng, chỉ có tình yêu mới cứu được thế giới, chỉ có lòng tha thứ mới thật sự làm cho sự dữ bị bẻ gãy. Xin cho con dám đưa má bên kia, dám đi thêm một dặm, dám cho đi nhiều hơn những gì con được yêu cầu. Và trên hết, xin cho con yêu giống như Chúa đã yêu. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
CHỌN SỐNG THEO TINH THẦN NƯỚC TRỜI
Bài đọc hôm nay, dù là năm chẵn hay năm lẻ, đều soi sáng cho chúng ta hai con đường sống trái ngược nhau: một là con đường của thế gian – đầy mưu mô, bạo lực và gian tà; hai là con đường của Thiên Chúa – hiền lành, quảng đại và đầy yêu thương. Một bên là bóng tối của lòng tham và sự dữ; bên kia là ánh sáng của lòng thương xót và công chính. Đứng trước hai chọn lựa ấy, người Kitô hữu được mời gọi bước theo con đường của Thầy Giêsu, sống và làm chứng cho tinh thần Nước Trời ngay trong lòng trần gian đầy thử thách này.
Câu chuyện vườn nho của ông Na-vốt trong sách Các Vua là một bản tóm lược rất sống động về cách hành xử của thế gian. Vua A-kháp, dù là người giàu có, đầy quyền lực và tài sản, vẫn chưa hài lòng với những gì mình có. Ông thèm muốn vườn nho nhỏ bé của một người dân là ông Na-vốt, và khi bị từ chối, ông sầu não, giận dữ và bỏ ăn. Lòng tham vô độ của ông trở thành ngòi nổ cho một chuỗi tội ác. Hoàng hậu I-de-ven không chỉ đồng tình mà còn ra tay thực hiện âm mưu gian trá: bà viết thư nhân danh vua, lợi dụng tôn giáo để dàn dựng một vụ tố cáo giả mạo nhằm giết Na-vốt và chiếm đoạt vườn nho của ông. Sự kiện này không chỉ cho thấy lòng tham của kẻ cầm quyền, mà còn vạch trần bộ mặt của một nền chính trị đạo đức giả: dùng cả hình thức chay tịnh, tôn giáo để thực hiện hành vi bất công.
Câu chuyện ấy là tiếng chuông cảnh tỉnh cho mọi thời. Xã hội nào, thời đại nào cũng có những A-kháp và I-de-ven. Những người có quyền, có tiền, có địa vị thường nhân danh đủ lý do để biện minh cho việc trấn lột kẻ yếu, chà đạp công lý và thậm chí giết hại người vô tội. Mặt nạ đạo đức được mang lên để che đậy tội ác. Thiên Chúa không im lặng trước những bất công ấy. Và người của Chúa không được phép thỏa hiệp hay làm ngơ trước bất công. Nhưng thay vì chống trả bằng bạo lực, người môn đệ Chúa được mời gọi dùng chính tinh thần yêu thương để chiến thắng sự dữ bằng điều thiện.
Đó là điều mà Đức Giêsu đã công bố trong Bài Giảng Trên Núi – bài Tin Mừng của hôm nay. Ngài không đến để hủy bỏ Lề Luật, nhưng để kiện toàn. Ngài không dạy người ta phản ứng theo bản năng tự nhiên, nhưng hướng họ đến một lối sống siêu nhiên – vượt lên trên lẽ thường, vượt lên trên sự đáp trả ăn miếng trả miếng, vượt lên trên quy luật “mắt đền mắt, răng đền răng”.
“Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác… Nếu ai vả anh má bên phải, hãy giơ luôn má bên trái. Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong, hãy cho luôn cả áo ngoài. Nếu ai bắt anh đi một dặm, hãy đi với họ hai dặm. Ai xin, thì hãy cho. Ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt đi.”
Đây không phải là lời kêu gọi yếu đuối, mà là đỉnh cao của sức mạnh nội tâm. Đức Giêsu không dạy chúng ta hèn nhát hay nhượng bộ trước sự dữ, nhưng dạy ta chiến đấu bằng một loại vũ khí mạnh hơn cả vũ lực: đó là tình yêu, lòng nhân từ và lòng quảng đại. Khi ta không đáp trả sự ác bằng sự ác, thì chính ta đã làm cho kẻ dữ phải lúng túng. Khi ta yêu thương người ghét ta, tha thứ cho người xúc phạm ta, ta đang sống tinh thần Nước Trời – một tinh thần có sức hoán cải lòng người, chữa lành thế giới, và mở ra cánh cửa hy vọng.
Cả cuộc đời của Đức Giêsu là minh chứng hùng hồn cho lời giảng của Ngài. Ngài đã quỳ xuống rửa chân cho các môn đệ, trong đó có Giuđa – kẻ sắp phản bội mình. Ngài chữa lành tai cho viên lính bị Phêrô chém trong lúc Ngài bị bắt. Trên thập giá, Ngài cầu xin Chúa Cha tha thứ cho những kẻ giết mình. Và sau khi sống lại, Ngài không hiện ra trách móc các môn đệ bỏ trốn, mà trao cho họ sự bình an và sứ vụ loan báo Tin Mừng. Đó chính là tinh thần Nước Trời mà Ngài đã sống và mời gọi chúng ta bước theo.
Thánh Phaolô, trong bài đọc năm lẻ hôm nay, đã sống trọn vẹn tinh thần ấy. Là người cộng tác với Thiên Chúa trong công trình cứu độ, Phaolô chấp nhận tất cả: gian nan, khốn quẩn, tù đày, loạn ly, vất vả, mất ngủ… nhưng vẫn kiên trì. Dù bị coi là khờ dại, nghèo túng, vô danh và gần chết, nhưng ngài vẫn tràn đầy bình an và niềm vui nội tâm, vì biết mình đang sống đúng ơn gọi của người môn đệ Chúa. Ngài viết: “Bị coi như sắp chết, nhưng kỳ thực chúng tôi vẫn sống; như người bị phạt, nhưng kỳ thực không phải chết; như người buồn sầu, nhưng luôn luôn vui mừng; như người nghèo túng, nhưng làm cho nhiều người trở nên giàu có; như kẻ không có gì, nhưng thực ra có tất cả”.
Ở đây, chúng ta thấy rõ sự khác biệt giữa cách đánh giá của thế gian và giá trị đích thực của Nước Trời. Người đời cho rằng thành công là có địa vị, tiền bạc, tiếng tăm. Nhưng với Phaolô và với Tin Mừng, thành công là sống theo Thánh Ý Chúa, là sống cho tha nhân, là trở nên dấu chỉ của sự tha thứ và tình yêu giữa thế giới đầy thù hận này.
Đức Giêsu không kêu gọi chúng ta đi tìm đau khổ, nhưng Ngài mời gọi ta chấp nhận mọi thiệt thòi vì yêu thương, chấp nhận hy sinh vì công lý, chấp nhận từ bỏ để sống trọn ơn gọi làm chứng cho Tin Mừng. Khi ta từ chối luật trả đũa, khi ta sống đơn sơ, từ bi, tha thứ, là lúc ta trở nên ánh sáng và muối men cho đời. Khi đó, ta góp phần biến đổi thế giới này theo tinh thần Nước Trời.
Trong thế giới hôm nay, khi mà bạo lực, bất công, tham lam và thủ đoạn vẫn còn ngự trị, thì sứ điệp Tin Mừng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Những người tin Chúa được mời gọi không phải chỉ để làm chứng bằng lời, mà bằng chính cách sống khác biệt – một lối sống nghịch lý với thế gian, nhưng lại là lối sống của hạnh phúc đích thực.
Lạy Chúa Giêsu, xin cho con can đảm sống theo gương Chúa. Xin cho con biết từ chối con đường thù hận và trả đũa, để chọn lấy con đường tha thứ và hiền lành. Xin dạy con biết cho đi cả những gì quý giá nhất, biết bước thêm “một dặm” với những người đang áp bức con, biết nhìn mọi người bằng ánh mắt của lòng thương xót.
Lạy Chúa, xin cho con luôn ý thức mình là người đang xây dựng Nước Trời ngay từ đời này, bằng những hy sinh nhỏ bé, những lời nói nhân hậu, những hành vi quảng đại và những lần im lặng nhẫn nhịn vì yêu. Xin giúp con luôn sống tinh thần Bát Phúc giữa một thế giới không ngừng rao giảng thành công và ích kỷ. Xin giúp con, như Thánh Phaolô, biết chấp nhận mọi thử thách để nên trọn lành trong Chúa. Vì chính khi con mất đi mọi thứ, là lúc con nhận lại tất cả nơi Chúa. Vì chính khi con sống cho tha nhân, là khi con thật sự sống cho chính mình.
Lạy Chúa, giữa một thế giới mà quyền lực và đồng tiền dễ dàng che mờ lẽ phải, xin cho con trở nên ngọn đèn không tắt, soi ánh sáng Tin Mừng yêu thương giữa đêm tối trần gian. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
CHỌN CON ĐƯỜNG CỦA PHÚC ÂM: KHÔNG TRẢ THÙ, NHƯNG ĐÁP TRẢ BẰNG LÒNG YÊU THƯƠNG
Khi bước vào tuần thứ 11 Mùa Thường Niên, Hội Thánh mời gọi chúng ta suy niệm một đoạn Tin Mừng đầy thách đố đến từ bài giảng trên núi của Đức Giêsu: “Anh em nghe luật dạy rằng: Mắt đền mắt, răng đền răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác, trái lại, nếu bị vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái ra nữa.” (Mt 5,38-39). Đây không chỉ là một lời dạy luân lý thuần túy, mà là một lời mời gọi bước vào một lối sống mới, khác hẳn với những gì bản năng tự nhiên và xã hội khuyến khích. Đó là lối sống phản văn hóa, nhưng lại chính là con đường của Nước Trời.
Phản xạ tự nhiên của con người khi bị xúc phạm, bị mất mát, hay bị đối xử bất công thường là phản ứng trả đũa: một đòn đổi một đòn, một lời đổi một lời, một mất mát đổi bằng một mất mát khác. Chúng ta thường gọi đó là công bằng, là “đòi lại công lý”, là “trả lại cho đúng”. Nhưng điều mà Đức Giêsu dạy không dừng lại ở việc “đúng” theo công lý xã hội. Ngài mời gọi vượt lên trên, bước vào lãnh vực của tình yêu thương vô điều kiện và lòng thương xót.
Điều Đức Giêsu yêu cầu – như giơ má còn lại khi bị đánh, cho cả áo ngoài khi bị kiện lấy áo trong, đi hai dặm khi bị ép đi một dặm – không phải là hành vi ngốc nghếch, bạc nhược hay đồng lõa với cái ác, nhưng là hành động cao cả, có sức giải thoát bản thân khỏi vòng lẩn quẩn của hận thù, và có thể hoán cải tâm hồn người gây ra điều ác. Đó là phản xạ của người đã để cho Lời Chúa thấm sâu trong tim mình, để rồi hành động không còn bị chi phối bởi cơn giận, kiêu ngạo hay sợ hãi, nhưng được dẫn dắt bởi tình yêu Thiên Chúa.
Người đời thường dạy rằng: phải đứng lên bảo vệ danh dự, phải mạnh mẽ không để ai coi thường mình, phải biết đòi lại quyền lợi. Nhưng Đức Giêsu lại dạy rằng: hãy biết chịu thiệt vì tình yêu, hãy biết dùng lòng quảng đại thay cho vũ khí, hãy biết từ chối bước vào guồng xoáy của bạo lực và báo thù. Trong một thế giới bị bao phủ bởi hận thù, chia rẽ và chiến tranh, thì một con người biết từ chối trả đũa chính là người thắp lên tia sáng hy vọng cho nhân loại.
Có người sẽ thắc mắc: Nếu ai cũng sống như vậy thì xã hội sẽ ra sao? Phải chăng sẽ là mở cửa cho cái ác lộng hành? Phải chăng người Kitô hữu sẽ trở thành những kẻ yếu đuối, bị chèn ép, bị lợi dụng? Nhưng Tin Mừng không kêu gọi chúng ta ngu xuẩn hay nhu nhược. Tin Mừng kêu gọi chúng ta sống như Đức Giêsu: Ngài không bao giờ nhượng bộ trước sự dữ, nhưng cũng không bao giờ lấy sự dữ để đáp trả. Ngài mạnh mẽ và kiên quyết chống lại sự giả hình, sự áp bức, sự gian dối – nhưng Ngài không dùng bạo lực. Trên thập giá, Ngài vẫn yêu thương, vẫn tha thứ.
Điều Đức Giêsu dạy không chỉ là lý thuyết đạo đức, nhưng là con đường Ngài đã sống, và mời gọi chúng ta bước theo. Ngài không nói “hãy để mặc người ác”, nhưng nói “đừng chống cự người ác” bằng cách của thế gian. Từ chối trả đũa không có nghĩa là dung túng cái ác, nhưng là từ chối để cái ác định đoạt hành vi và nhân cách của mình. Khi giơ má còn lại, ta nói rằng: tôi không để sự dữ thống trị trái tim tôi. Khi cho đi cả áo ngoài, ta nói rằng: tôi chọn lòng quảng đại hơn là sự tranh chấp nhỏ nhoi. Khi đi thêm một dặm, ta nói rằng: tôi có quyền chọn yêu thương hơn là chỉ làm theo bổn phận.
Nếu ta nhìn lại lịch sử cứu độ, ta sẽ thấy: chính nhờ lòng quảng đại và tha thứ mà bao con tim chai đá đã được biến đổi. Các thánh tử đạo không chinh phục kẻ bách hại bằng gươm đao, nhưng bằng lòng kiên nhẫn và tình yêu. Các bậc hiền nhân không tạo nên một thế giới tốt đẹp bằng cách thắng cuộc cãi vã, nhưng bằng cách sống một đời tha thứ, nhân từ. Và chính Đức Giêsu, Ngài đã cứu độ thế gian không bằng sức mạnh quyền lực, nhưng bằng thập giá tình yêu.
Có một điều rất sâu sắc nơi giáo huấn hôm nay: Đức Giêsu không đơn thuần kêu gọi một hành vi đơn lẻ, mà Ngài đang hướng đến một thái độ sống – một trái tim đầy yêu thương. Vì vậy, mỗi cử chỉ Ngài kể ra: giơ má, cho áo, đi hai dặm… không phải là quy định cứng nhắc, mà là minh họa cho một lối sống biết tha thứ, biết cho đi, biết vượt lên bản năng tự vệ và báo thù.
Tuy nhiên, để sống như thế, người Kitô hữu cần được nuôi dưỡng bằng Lời Chúa và ân sủng các Bí tích. Vì chỉ nhờ kết hợp với Đức Kitô, chúng ta mới có thể thắng được chính mình, thắng được phản ứng tự nhiên để sống theo phản ứng của ân sủng. Cầu nguyện, thinh lặng nội tâm, suy niệm Tin Mừng mỗi ngày sẽ giúp ta điều chỉnh lại cách phản ứng với những bất công, đau khổ trong cuộc đời. Và dần dần, ta sẽ cảm nhận được một sức mạnh dịu dàng, nhưng mạnh mẽ hơn mọi quyền lực: đó là tình yêu của Thiên Chúa đang hoạt động nơi mình.
Hơn nữa, bài học Tin Mừng hôm nay không chỉ dành cho các tình huống đặc biệt như khi bị vả má, bị kiện cáo, bị bắt đi… mà còn dành cho những tình huống rất đời thường. Khi bị người thân trách móc oan uổng, ta có giơ má yêu thương không? Khi bị hiểu lầm nơi cộng đoàn, ta có nhẫn nại mà giải thích trong tình bác ái không? Khi người khác ‘nhờ vả’ ta điều gì, ta có sẵn sàng giúp không, hay luôn viện cớ tránh né? Tình yêu không nằm ở những cử chỉ lớn lao, nhưng ở chính những hành vi nhỏ bé và thường nhật như thế.
Một điểm quan trọng nữa cần nhấn mạnh là: khi Chúa dạy đừng chống cự người ác, không có nghĩa là ta đồng lõa hay im lặng trước sự dữ. Người Kitô hữu vẫn phải làm chứng cho sự thật, vẫn phải bảo vệ người yếu thế, vẫn phải lên tiếng cho công bằng – nhưng với thái độ của người yêu thương, chứ không phải của kẻ báo thù. Ta có thể phản đối điều sai, nhưng không nên hạ nhục người sai. Ta có thể chống lại bất công, nhưng không được nuôi dưỡng hận thù trong lòng.
Trong bối cảnh xã hội hôm nay – nơi mà trả thù, công kích, xúc phạm đang trở thành lối hành xử phổ biến – thì lời mời gọi của Tin Mừng càng khẩn thiết. Người Kitô hữu phải là người đi ngược dòng: không đáp trả bạo lực bằng bạo lực, không đáp trả hận thù bằng thù hận, nhưng đáp lại bằng sự tha thứ, bằng lòng đại độ, bằng hành vi quảng đại cụ thể. Đây chính là sự cách mạng mà Đức Kitô đem vào thế giới.
Chúng ta kết thúc bài suy niệm hôm nay bằng lời cầu nguyện: Lạy Chúa Giêsu, xin cho con có trái tim của Chúa, biết giơ má còn lại khi bị xúc phạm, biết cho đi nhiều hơn là đòi lại, biết vượt lên bản năng phản kháng để sống theo lời Chúa. Xin cho con trở nên khí cụ bình an, đem tình yêu vào nơi oán thù, đem tha thứ vào nơi xúc phạm, đem ánh sáng vào nơi tối tăm. Xin giúp con sống Tin Mừng mỗi ngày, không bằng lời nói suông, nhưng bằng chính chọn lựa cụ thể, nhỏ bé, trong đời sống thường nhật. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
THỜI THIÊN CHÚA THI ÂN, NGÀY THIÊN CHÚA CỨU ĐỘ
Bài đọc hôm nay, trích thư thứ hai của thánh Phao-lô gửi tín hữu Cô-rin-tô, mở đầu bằng một lời mời gọi cấp thiết và đầy cảm hứng: “Vì được cộng tác với Thiên Chúa, chúng tôi khuyên nhủ anh em: anh em đã lãnh nhận ân huệ của Thiên Chúa, thì đừng để trở nên vô hiệu.” Đó là một lời thức tỉnh mạnh mẽ dành cho tất cả chúng ta, những người đang sống trong thời đại đầy biến động này. Chúng ta đang sống trong thời Thiên Chúa thi ân, ngày Thiên Chúa cứu độ. Nhưng thời gian ân sủng này có thể bị lãng phí nếu con người tiếp tục khước từ sự biến đổi nội tâm và không sống theo tinh thần Tin Mừng.
Thánh Phao-lô không chỉ mời gọi, ngài còn làm chứng bằng chính đời sống mình: chịu gian nan, tù đày, mất ăn mất ngủ, vất vả, lo âu. Nhưng giữa những hoàn cảnh khắc nghiệt đó, ngài vẫn sống trong sạch, nhẫn nhục, khôn ngoan, nhân hậu, với tình thương chân thành, bằng sức mạnh Thiên Chúa, bằng sự công chính. Đây là chân dung sống động của một người môn đệ đích thực, một thừa tác viên của Thiên Chúa không để ân sủng trở nên vô hiệu.
Cùng với lời chứng đó, bài Tin Mừng hôm nay dẫn ta đến một chiều sâu hơn của sự từ bỏ chính mình: Đức Giêsu dạy rằng: “Anh em đã nghe Luật dạy rằng: mắt đền mắt, răng đền răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác.” Ngài đưa ra một loạt các ví dụ lạ thường và nghịch lý với phản xạ tự nhiên: ai vả má bên phải, hãy giơ cả má bên trái; ai lấy áo trong, hãy cho cả áo ngoài; ai bắt đi một dặm, hãy đi hai dặm. Những lời dạy này không phải là mời gọi sống yếu đuối, nhưng là sống siêu nhiên, sống vượt lên bản năng tự vệ để vươn tới lòng thương xót vô biên.
Giữa một thế giới nơi mà sức mạnh, quyền lực, và báo thù thường được đề cao, giáo huấn của Chúa Giêsu trở nên một nghịch lý khó chấp nhận. Nhưng chính nghịch lý này lại mang sức mạnh hoán cải và cứu độ. Sự từ bỏ trả thù không làm ta trở nên nhu nhược, nhưng làm cho ta trở nên giống Thiên Chúa – Đấng không trả đũa, nhưng tha thứ; không tiêu diệt, nhưng cứu chuộc. Khi ta sống lòng bao dung, tha thứ và cho đi như Chúa Giêsu, chính lúc đó ta đang cộng tác với Thiên Chúa trong công trình cứu độ.
Hình ảnh thánh Phao-lô miêu tả về đời sống tông đồ thật sự lay động lòng người. Ngài bị coi là lừa đảo, nhưng ngài sống chân thành; bị coi là vô danh, nhưng được Thiên Chúa biết đến; bị coi là chết, nhưng vẫn sống; bị coi là ưu phiền, nhưng luôn vui vẻ; bị coi là nghèo túng, nhưng làm cho nhiều người nên giàu có. Một nghịch lý sống động, cho thấy sức mạnh của ân sủng Thiên Chúa khi được sống cách trung thực và trọn vẹn.
Thánh nhân không nhấn mạnh đến thành công hay thất bại theo tiêu chuẩn trần gian. Ngài nhấn mạnh đến sự trung thành, đến việc để ân sủng sinh hoa kết quả qua chính những gian nan. Câu nói: “coi như không có gì, nhưng kỳ thực chúng tôi có tất cả” là đỉnh cao của đức tin và đời sống nghèo khó thánh thiện. Có tất cả là có Thiên Chúa, có tình yêu thương và lòng kiên vững trong sự thật.
Trong xã hội hôm nay, nhiều người sống giữa ân sủng mà không ý thức. Họ có cơ hội tiếp cận Lời Chúa, các bí tích, có môi trường sống đạo, có cộng đoàn đức tin nâng đỡ. Nhưng nhiều khi họ vẫn sống vô cảm, buông xuôi, và để ân huệ Thiên Chúa trở nên vô hiệu. Đó là một sự lãng phí thánh thiêng, một sự xúc phạm đến tình yêu nhưng không mà Thiên Chúa ban tặng.
Sống không để ân sủng trở nên vô hiệu đòi hỏi mỗi Kitô hữu phải có một lựa chọn dứt khoát: từ chối sống nửa vời, từ chối đạo đức hình thức, từ chối lối sống ích kỷ, tự vệ, đòi quyền lợi. Người Kitô hữu đích thực phải sống hiền lành, biết nhẫn nhịn, biết tha thứ và quên mình. Đây không chỉ là sự thánh thiện cá nhân, nhưng còn là lời chứng cho thế giới đang đau khổ vì hận thù và ích kỷ.
Khi Chúa Giêsu nói: “Nếu ai xin thì hãy cho, ai muốn vay mượn thì đừng ngoảnh mặt đi”, Ngài không chỉ nói đến chuyện tiền bạc. Ngài nói đến thái độ mở lòng, sống trao ban và quan tâm đến người khác. Người xin không chỉ là người nghèo tiền, mà còn là người nghèo tình thương, nghèo sự cảm thông. Khi ai đó đến xin ta một lời khuyên, một sự lắng nghe, một chút thời gian, liệu ta có sẵn sàng không?
Ngày hôm nay, rất nhiều người đang sống trong “thời Thiên Chúa thi ân” mà không hề biết. Họ chạy theo danh vọng, quyền lực, tiền bạc, và xem lòng nhân từ là biểu hiện của yếu đuối. Họ trả đũa thay vì tha thứ, giữ kỹ quyền lợi cá nhân thay vì quảng đại cho đi. Nhưng ân sủng không vận hành nơi những con tim khép kín. Ơn cứu độ không thể đến với ai từ chối bước đi con đường Giêsu đã đi: đường thập giá – đường của yêu thương đến cùng.
Nếu mỗi người Kitô hữu biết để Lời Chúa hôm nay thấm vào trong tim, chắc chắn cộng đoàn Giáo hội sẽ trở nên dấu chỉ hy vọng giữa đời. Một người sống biết cho đi, biết tha thứ, sẽ kéo người khác về gần Chúa hơn. Một linh mục sống như thánh Phaolô – dù nghèo, dù đau khổ nhưng vẫn vui vẻ và chân thành – sẽ làm cho giáo dân thêm vững tin. Một người mẹ trong gia đình biết nhịn nhục, biết hy sinh vì con cái và tha thứ cho chồng khi lỡ sai phạm, sẽ làm cho mái ấm trở thành nơi cứu độ.
Thời Thiên Chúa thi ân là hôm nay, ngay lúc này. Đây không phải là lời thơ mộng, nhưng là lời khẩn thiết. Có thể ngày mai ta không còn có mặt trên đời này. Có thể cơ hội để sửa mình, để sống bác ái, sẽ không còn nữa. Vậy thì hãy bắt đầu ngay hôm nay, từ những hành động nhỏ: tha thứ một lỗi lầm, không chửi lại khi bị sỉ nhục, mở ví cho người đang cần giúp, mỉm cười thay vì cau có. Những hành vi ấy là chứng tá sống động cho Tin Mừng, là biểu hiện cụ thể của việc không để ân huệ Thiên Chúa trở nên vô hiệu.
Xin Chúa ban cho chúng ta can đảm để sống ngược đời, để giơ má còn lại khi bị vả, để đi thêm dặm đường với kẻ ép buộc, để yêu cả kẻ làm ta khổ. Xin Chúa ban Thánh Thần soi sáng để ta biết đâu là thời điểm ân sủng và đâu là tiếng gọi của ngày cứu độ. Đừng để trôi qua. Đừng trì hoãn. Vì thời gian không đợi ai. Vì lòng Chúa luôn sẵn sàng, nhưng lòng ta có mở ra không?
Hãy ghi nhớ lời Thánh Phaolô: “Đây là thời Thiên Chúa thi ân, đây là ngày Thiên Chúa cứu độ.” Amen.
Lm. Anmai, CSsR
THA THỨ: CON ĐƯỜNG CỦA NGƯỜI MÔN ĐỆ ĐÍCH THỰC
“Mắt đền mắt, răng đền răng”, một quy tắc có vẻ công bằng, nhưng thực chất là biểu hiện của một xã hội vận hành theo công lý của con người, chứ không phải công lý của Thiên Chúa. Đó là luật báo thù, luật của những người không chấp nhận để mình bị xúc phạm mà không đòi lại bằng sự xúc phạm tương ứng. Luật này xuất hiện từ rất sớm, đã có trong bộ luật Hammurabi của Babylon vào khoảng năm 1750 trước Công nguyên và cả trong Bộ Ngũ Kinh của người Do Thái. Nhưng đó là thời kỳ của sự bất toàn, khi con người chưa có khả năng sống theo trọn vẹn lề luật của Thiên Chúa là yêu thương và tha thứ.
Chúa Giêsu đến để kiện toàn lề luật, và Ngài dạy các môn đệ một con đường mới, con đường của lòng thương xót. Người ta đã quen với công lý báo thù, nhưng Chúa dạy: “Đừng chống cự người ác.” Không phải vì Người cổ vũ cho sự hèn nhát hay bất lực, nhưng vì Người muốn nhấn mạnh đến một thái độ tích cực của tình yêu: tha thứ không phải là yếu đuối, nhưng là sức mạnh. Sức mạnh để vượt qua bản năng, vượt qua thù hận, vượt qua cái tôi bị tổn thương. Tha thứ là cách để bẻ gãy vòng luẩn quẩn của bạo lực và hận thù.
Tha thứ là một hành động cao cả, không phát xuất từ tình cảm tự nhiên, nhưng từ lòng yêu thương như Thiên Chúa yêu thương. Khi Chúa dạy: “Ai vả anh má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái”, Ngài không dạy chúng ta trở thành nạn nhân cam chịu của sự ác, nhưng là người làm chủ mình đến mức không để sự ác biến mình thành kẻ dữ. Đó là một lời mời gọi sống ngược lại với bản năng phản ứng tự vệ thông thường, một lời mời gọi bước vào lối sống của Thiên Chúa: lấy tình yêu mà đáp lại thù hận.
Nếu ai đó muốn kiện để lấy áo trong, Chúa dạy hãy cho họ luôn cả áo ngoài. Nếu ai bắt đi một dặm đường, hãy đi với họ hai dặm. Những hình ảnh ấy cho thấy Chúa muốn chúng ta không chỉ dừng lại ở việc không trả thù, mà còn chủ động đáp lại bằng sự quảng đại và tình yêu. Đó là tình yêu “vượt quá” – vượt quá sự công bằng nhân loại để bước vào tình yêu vô điều kiện, yêu như Chúa yêu.
Chúng ta có thể thấy mẫu gương này rực sáng nơi chính Đức Kitô. Trên thập giá, khi bị đánh đập, lăng nhục, phỉ báng, Ngài không kêu trách, không oán hận, mà chỉ thốt lên lời cầu nguyện tha thứ: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm.” Sự tha thứ này không phải là sự cam chịu vô lý, nhưng là chiến thắng lớn lao nhất của tình yêu. Khi tha thứ, Chúa Giêsu đã phá vỡ toàn bộ hệ thống trả thù, xoá tan hận thù bằng lòng thương xót.
Lời mời gọi của Chúa Giêsu không dễ thực hiện, nhất là trong một thế giới ngày nay vốn đầy bạo lực, tranh giành, bất công và tổn thương. Thế giới ấy vẫn sống theo luật “mắt đền mắt, răng đền răng”. Con người hôm nay dễ nổi giận, dễ lên án, dễ trả đũa. Mạng xã hội là một ví dụ điển hình: chỉ một lời nói không hợp tai cũng có thể bị đáp trả bằng những lời lẽ nặng nề, những vu cáo, những nhục mạ. Trong bối cảnh ấy, tha thứ là một hành vi ngược dòng, đòi hỏi can đảm và đức tin.
Đức tin giúp chúng ta hiểu rằng tha thứ không làm ta mất mát, mà ngược lại, cho ta được tự do. Khi không tha thứ, chúng ta bị trói buộc trong oán giận, trong nỗi đau quá khứ, trong sự ám ảnh về công lý con người. Nhưng khi tha thứ, chúng ta được giải thoát để sống trong bình an và yêu thương. Tha thứ là cách duy nhất để chữa lành, cho cả người bị xúc phạm lẫn người xúc phạm.
Thế nhưng làm sao để có thể tha thứ? Trước hết, phải ý thức rằng chúng ta cũng là những người tội lỗi, đã được Thiên Chúa tha thứ. Trong kinh Lạy Cha, chúng ta cầu: “Xin tha nợ chúng con như chúng con cũng tha kẻ có nợ chúng con.” Tha thứ là điều kiện để được thứ tha. Nếu không tha thứ, chính chúng ta cũng khước từ ơn tha thứ của Thiên Chúa.
Thứ đến, tha thứ là hành trình. Không ai có thể tha thứ ngay tức thì những tổn thương sâu đậm. Tha thứ đòi hỏi thời gian, cầu nguyện, và ân sủng. Chúng ta cần chạy đến với Chúa, dâng lên Ngài tất cả nỗi đau và xin Ngài chữa lành, để rồi từng bước một, với ơn Chúa, chúng ta học cách buông bỏ, học cách yêu thương kẻ xúc phạm.
Chúng ta cũng được mời gọi trở nên khí cụ bình an như lời kinh của thánh Phanxicô Assisiô: “Lạy Chúa từ nhân, xin cho con biết mến yêu và phụng sự Chúa trong mọi người. Xin hãy dùng con như khí cụ bình an của Chúa, để con đem yêu thương vào nơi oán thù, đem thứ tha vào nơi lăng nhục, đem an hòa vào nơi tranh chấp, đem chân lý vào chốn u sầu.” Chính khi thực hành những điều này, chúng ta đang sống Tin Mừng, đang trở nên môn đệ đích thực của Chúa Kitô.
Trong bối cảnh xã hội hôm nay, các Kitô hữu cần là chứng nhân của lòng tha thứ. Gia đình cần tha thứ để được chữa lành. Cộng đoàn cần tha thứ để được hiệp nhất. Quốc gia cần tha thứ để được hàn gắn. Nhân loại cần tha thứ để không bị hủy diệt trong vòng xoáy của hận thù. Chúng ta càng sống tha thứ, thế giới càng được cứu độ.
Kết thúc bài giảng hôm nay, chúng ta hãy cùng chiêm ngắm Thánh Giá, nơi Đức Kitô giang tay tha thứ cho cả nhân loại. Hãy để ánh sáng từ Thánh Giá soi rọi vào từng vết thương nơi lòng ta, để từng bước ta cũng có thể mở lòng tha thứ như Ngài đã tha thứ. Vì chỉ có tình yêu tha thứ mới đủ sức mạnh để biến đổi thế giới, để làm cho Nước Trời hiện diện ngay giữa trần gian này.
“Phúc thay ai xót thương người, vì họ sẽ được Thiên Chúa xót thương” – xin cho mỗi người chúng ta được sống tinh thần của mối phúc ấy trong từng chọn lựa, từng tương quan, từng ngày sống. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
YÊU THƯƠNG KHÔNG GIỚI HẠN – HÀNH TRÌNH LÊN THÁNH
Khi đạo Công Giáo mới được loan báo trên quê hương Việt Nam thân yêu, cha ông chúng ta đã mau mắn đón nhận Tin Mừng và sống các giá trị Tin Mừng ấy một cách sống động và sâu sắc. Một trong những điểm sáng chói lọi trong lối sống đạo của tổ tiên chính là tình yêu thương. Tình yêu thương không chỉ là lý tưởng đạo đức nhưng là lối sống thường nhật, là hơi thở trong từng mối tương quan, là tiêu chuẩn để nhận diện một người Kitô hữu đích thực. Đến nỗi, nhiều người ngoài Công Giáo khi thấy nếp sống bác ái của các tín hữu đã không ngần ngại gọi đạo Công Giáo bằng cái tên gần gũi, rất Việt Nam: “Đạo Yêu Nhau”. Một lời gọi giản dị mà hàm chứa cả một tinh thần Tin Mừng.
Trong bài Tin Mừng hôm nay (Mt 5,38-42), Đức Giêsu dạy cho các môn đệ bài học yêu thương theo chiều kích mới, vượt lên trên mức độ tự nhiên của lý trí và phản ứng bản năng: “Anh em đã nghe Luật dạy rằng: Mắt đền mắt, răng đền răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái ra nữa. Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoài. Nếu có người bắt anh đi một dặm, thì hãy đi với người ấy hai dặm. Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt đi.” Đây là những lời dạy hết sức táo bạo, vượt qua công lý tự nhiên, chạm đến chiều sâu của lòng bao dung, vô vị lợi và lòng tin vào sự công chính của Thiên Chúa.
Phản ứng của bản năng con người là bảo vệ bản thân, tìm lại sự công bằng cho mình. Đối với con người, công bằng được thể hiện bằng sự trả đũa tương xứng: người ta xúc phạm tôi bấy nhiêu, tôi sẽ đáp lại y như vậy. Công bằng ấy mang dấu ấn của luật báo thù, xuất phát từ những bộ luật cổ đại như Bộ luật Hammurabi, hay như trong Cựu Ước cũng có những công thức tương tự. Nhưng Đức Giêsu đã đến để kiện toàn Lề Luật, không phải hủy bỏ, nhưng nâng lên tầm mức của yêu thương vô điều kiện.
Giơ má bên trái khi bị vả má bên phải, trao cả áo ngoài khi bị kiện áo trong, đi hai dặm khi bị bắt đi một dặm… Đó không chỉ là những hành vi cụ thể, mà là biểu tượng của một lối sống: không để sự dữ lôi kéo mình vào vòng xoáy trả thù, nhưng lấy điều thiện để thắng điều ác. Một tình yêu như thế không dễ sống, và quả thực nó không tự nhiên chút nào. Nhưng chính vì không tự nhiên, nên nó mới là đặc tính siêu nhiên, mới là con đường nên thánh đích thực mà Đức Giêsu đã sống và dạy các môn đệ bước theo.
Ngày nay, khi sống trong một xã hội cạnh tranh và đầy bất công, nhiều người Công Giáo ngại sống căn tính của mình là yêu thương. Họ sợ bị coi là yếu đuối, sợ bị lợi dụng, sợ bị thua thiệt. Bởi vì khi yêu thương như Chúa dạy, tức là phải sẵn sàng chấp nhận thiệt thòi, bị ức hiếp, bị bóc lột, thậm chí bị coi thường. Nhưng chính khi ấy, họ lại quên mất rằng: Chúa Giêsu không chỉ mời gọi chúng ta sống yêu thương, mà chính Người đã sống điều đó đến tận cùng: tha thứ cho kẻ đóng đinh mình, yêu thương kẻ phản bội, chết cho người tội lỗi.
Hình ảnh một số người Công Giáo ngày nay sống như “đàn anh đàn chị”, cư xử kiểu “ga lăng xã hội đen” là một nghịch lý đau lòng. Vì chính Chúa Giêsu – mẫu gương tuyệt đối của tình yêu – đã sống hiền lành, khiêm nhường, luôn hướng về người nghèo, người bé mọn. Ngài không bao giờ tỏ ra quyền uy theo kiểu trần thế, nhưng quyền uy của Ngài là quyền uy của phục vụ, của khiêm nhu và thứ tha.
Muốn trở nên thánh thật, chứ không phải thánh “lâm thời” hay thánh “mặt nạ”, người Kitô hữu cần phải bước đi trên con đường tình yêu đích thực: yêu thương không tính toán, yêu thương đến quên mình, yêu thương như Chúa yêu. Không phải ngẫu nhiên mà Chúa Giêsu đã nói: “Anh em hãy nên hoàn thiện như Cha anh em trên trời là Đấng hoàn thiện” (Mt 5,48). Mức độ yêu thương chính là mức độ thánh thiện. Không có con đường nào khác để nên thánh ngoài con đường yêu thương.
Tình yêu đích thực không lùi bước trước đau khổ, không rút lui khi gặp thiệt thòi, không từ chối khi phải hy sinh. Nhưng tình yêu đó chấp nhận đau khổ vì biết rằng tình yêu ấy đem lại sự sống đời đời. Mỗi khi chúng ta bị hiểu lầm, bị thiệt thòi, bị đối xử bất công mà vẫn giữ được lòng bao dung và không để hận thù khống chế, chính là khi chúng ta bước gần hơn đến mầu nhiệm thánh thiện của Chúa Kitô. Vì vậy, khi yêu thương như Chúa yêu, chúng ta không chỉ làm chứng cho Tin Mừng, mà còn chuẩn bị cho mình phần thưởng lớn lao là sự sống vĩnh cửu.
Để sống như vậy không dễ. Con người tự nhiên yếu đuối, ích kỷ, dễ giận, dễ thù, khó tha thứ. Nhưng Đức Giêsu không chỉ ra lệnh, Ngài còn trao ban sức mạnh để chúng ta có thể sống điều Ngài dạy. Bí tích Thánh Thể là nguồn sức mạnh nuôi dưỡng lòng yêu thương. Bí tích Hòa Giải là suối nguồn tha thứ để chúng ta được đổi mới mỗi ngày. Cầu nguyện là hơi thở của linh hồn giúp chúng ta không mệt mỏi khi yêu thương.
Nếu mỗi người Kitô hữu đều quyết tâm sống như lời Chúa dạy, thì cộng đoàn Giáo Hội sẽ là ánh sáng thật sự trong thế gian. Khi ấy, Giáo Hội không cần biện minh hay quảng bá, vì đời sống yêu thương của tín hữu sẽ là lời rao giảng sống động và thuyết phục nhất. Thế giới hôm nay không thiếu lý thuyết, không thiếu triết lý cao siêu, nhưng đang rất thiếu tình yêu thật sự. Tình yêu không vị kỷ. Tình yêu dám chịu đựng. Tình yêu khiêm hạ và dấn thân.
Chúa không gọi chúng ta làm điều vĩ đại bên ngoài, nhưng mời gọi sống những điều lớn lao trong âm thầm: tha thứ cho người xúc phạm đến mình, cho kẻ xin thì không ngoảnh mặt đi, đi thêm một dặm với người đã bắt mình đi một dặm… Những điều nhỏ ấy, nếu được sống bằng trái tim yêu thương chân thành, sẽ trở thành chứng tá rực rỡ cho Nước Trời.
Lạy Chúa Giêsu, Lời Chúa dạy hôm nay vượt quá khả năng tự nhiên của chúng con. Nhưng chúng con tin rằng Lời Chúa có sức mạnh biến đổi những trái tim ích kỷ trở nên quảng đại, những tâm hồn khép kín trở nên rộng mở. Xin ban cho chúng con lòng yêu mến Chúa và yêu người tha thiết, để giữa cuộc sống bộn bề, chúng con biết chọn con đường tha thứ thay vì trả thù, chọn sự dịu dàng thay cho oán hận, chọn hiền lành thay cho bạo lực, chọn sự sống thay cho hủy diệt. Nhờ đó, chúng con xứng đáng mang danh Kitô hữu, xứng đáng là con cái của Đạo Yêu Nhau, và xứng đáng được vào hưởng hạnh phúc đời đời với Chúa trên thiên quốc. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
THA THỨ – TUYỆT ĐỈNH CỦA YÊU THƯƠNG
“Thầy bảo các con: đừng chống cự lại với kẻ hung ác” (Mt 5,39)
Trong xã hội hôm nay, khi con người ngày càng bị cuốn theo những tranh đấu về quyền lực, lợi ích và danh vọng, khi các mối tương quan dễ vỡ vì tự ái và kiêu căng, thì lời dạy của Chúa Giêsu trong bài Tin Mừng hôm nay lại vang lên như một tiếng chuông khác biệt, ngược dòng và đầy thách đố. “Anh em đã nghe luật dạy rằng: Mắt đền mắt, răng đền răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự lại với kẻ hung ác.” (Mt 5,38-39). Lời Chúa không chỉ mời gọi, nhưng còn đòi hỏi chúng ta bước ra khỏi vòng xoáy trả thù – cái vòng luẩn quẩn của hận thù ghen ghét – để đi vào con đường của yêu thương, của tha thứ, và của sự bình an đích thực mà Thiên Chúa ban tặng cho con người.
Từ ngàn xưa, con người vẫn giữ trong mình bản năng “tự vệ” và “trả đũa”. Trong bộ luật Hammurabi của Babylon từ năm 1750 TCN, luật “mắt đền mắt, răng đền răng” được viết rõ. Luật này cũng hiện diện trong Cựu Ước để bảo vệ sự công bằng và ngăn chặn sự báo thù vượt quá mức. Nhưng Chúa Giêsu, Đấng đến để kiện toàn Lề Luật, không hủy bỏ luật công bằng, mà nâng nó lên một tầm cao mới: công lý của tình yêu, đỉnh cao là tha thứ vô điều kiện. Ngài mời gọi chúng ta: “Nếu bị vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái” (Mt 5,39). Đó không phải là thái độ nhu nhược hay dễ bị chèn ép, nhưng là sức mạnh phi thường của người biết chiến thắng chính mình, thắng cả hận thù bằng lòng từ bi.
Chúa Giêsu không giảng dạy điều Ngài không sống. Trên đồi Canvê, khi bị đóng đinh giữa muôn vàn sỉ nhục và đau đớn, lời cầu nguyện của Ngài không phải là lời oán trách, nhưng là: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm” (Lc 23,34). Trong giây phút tột cùng của khổ đau, Chúa vẫn tha thứ. Lòng tha thứ của Thiên Chúa là vô biên, luôn rộng mở, luôn đợi chờ. Bí tích Hòa Giải là minh chứng cụ thể nhất cho sự tha thứ không mệt mỏi của Thiên Chúa dành cho từng con người, dù chúng ta phạm đi phạm lại cùng một tội, Chúa vẫn đón nhận và tha thứ.
Vì thế, Chúa cũng đòi hỏi nơi mỗi Kitô hữu chúng ta một thái độ sống tha thứ. Người môn đệ chân chính của Chúa không thể giữ lòng hận thù. Tha thứ không đơn thuần là một hành vi cảm tính, nhưng là chọn lựa ý chí, là hành động phát xuất từ lòng mến Chúa và yêu người. Tha thứ là biết xóa bỏ sự tổn thương trong tâm hồn, không nuôi dưỡng hờn giận, không nhắc lại quá khứ, không tìm cách trả đũa. Tha thứ là một hành trình dài, đòi hỏi lòng khiêm nhường, lòng cảm thông và nhất là ơn Chúa.
Tha thứ không có nghĩa là phớt lờ sự dữ, nhưng là chiến đấu với nó bằng một phương thế cao cả hơn. Đó là phương thế của tình yêu. Tha thứ cũng không có nghĩa là dung túng, nhưng là giải thoát bản thân khỏi xiềng xích của hận thù, của cay đắng. Tha thứ không thay đổi quá khứ, nhưng chắc chắn sẽ thay đổi tương lai.
Chúng ta thường cảm thấy dễ dàng hơn khi trao ban vật chất, tiền bạc, thời gian, hoặc thậm chí cả mạng sống mình cho người khác, hơn là trao ban sự tha thứ cho kẻ đã xúc phạm đến mình. Điều đó cho thấy tha thứ không phải là điều nhỏ bé hay đơn giản, nhưng là hành động mang chiều kích thần linh, phản chiếu chính bản tính của Thiên Chúa. Bởi vì “Thiên Chúa là Tình Yêu” (1 Ga 4,8), và nơi Ngài không có oán hờn, không có thù ghét, không có toan tính trả đũa.
Trong thực tế đời sống, biết bao gia đình đổ vỡ vì không ai chịu tha thứ. Biết bao mối tương quan bạn bè, đồng nghiệp tan nát chỉ vì một câu nói, một hiểu lầm, một tự ái nhỏ nhoi. Biết bao cộng đoàn, giáo xứ trở nên lạnh lẽo, chia rẽ, chỉ vì thiếu vắng tình yêu thương và lòng bao dung. Ngược lại, có những con người đã làm nên phép lạ của tha thứ và nhờ đó đã tái tạo được chính mình, phục hồi được các mối tương quan và đem lại ánh sáng đức tin cho tha nhân.
Một trong những mẫu gương sống động nhất chính là các thánh tử đạo. Họ không chỉ chấp nhận hy sinh mạng sống mình vì Chúa, mà còn tha thứ cho những kẻ đã hành hạ và giết họ. Thánh Stêphanô, vị tử đạo tiên khởi, đã quỳ xuống cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin đừng chấp tội họ” (Cv 7,60). Đó là sức mạnh đích thực của người môn đệ Đức Kitô – sức mạnh không đến từ cơ bắp hay vũ khí, mà đến từ tình yêu tha thứ.
Cầu nguyện là một phần không thể thiếu để có thể sống tha thứ. Cầu nguyện giúp ta nhìn người khác bằng ánh mắt của Chúa. Cầu nguyện mở ra cho ta một cái nhìn vượt khỏi tổn thương cá nhân để thấy được phẩm giá của người kia, để tin rằng dù họ sai, họ vẫn là con cái Thiên Chúa như ta. Cầu nguyện giúp ta can đảm bắt đầu lại, mở ra một chương mới cho mối tương quan đã bị rạn nứt.
Lạy Chúa Giêsu, con đọc qua báo chí, truyền hình và cả thực tế đời thường, thấy tràn ngập những câu chuyện gây thù báo oán, bạo lực và trả đũa. Con người ngày càng bị cuốn vào vòng xoáy của hận thù, không thể dừng lại, không thể buông bỏ. Nhưng lời Chúa hôm nay mở ra cho con một lối thoát – con đường yêu thương, con đường tha thứ.
Xin cho con can đảm bước đi trên con đường ấy, dù đôi khi con thấy mình yếu đuối và không thể. Xin Chúa đổ tràn ơn lành và Thánh Thần của Ngài trên con, để con được biến đổi từ bên trong. Xin cho trái tim con, vốn nhỏ hẹp và dễ tổn thương, trở nên quảng đại và bao dung như trái tim Chúa. Xin giúp con biết tha thứ không chỉ bằng lời nói, mà bằng cả tư tưởng, cảm xúc và hành động cụ thể.
Lạy Chúa, khi con bị xúc phạm, bị hiểu lầm, bị khinh chê, xin cho con biết chọn tha thứ hơn là phản ứng tức thời. Khi con bị phản bội, bị tổn thương sâu sắc, xin giúp con vượt thắng nỗi đau bằng sự bao dung. Khi con chứng kiến sự dữ, xin giúp con không dửng dưng nhưng cũng không lấy ác báo ác. Xin cho con sống bài học của Chúa – lấy thiện thắng ác, lấy yêu thương thắng hận thù, lấy tha thứ để đổi mới cuộc đời.
Xin cho con luôn ghi nhớ lời Chúa hôm nay: “Đừng chống cự lại với kẻ hung ác.” Không phải là để trở nên yếu đuối hay bị chà đạp, nhưng là để chứng tỏ cho thế giới biết rằng, trong Chúa Giêsu, con người có thể vượt qua mọi hận thù, có thể xây dựng một nền văn minh tình thương, và có thể gieo rắc sự bình an cho nhân loại.
Và khi con sống tha thứ, con trở thành khí cụ bình an của Chúa, trở thành chứng nhân tình yêu của Tin Mừng giữa một thế giới còn quá nhiều khép kín, giận dữ, trả thù. Xin cho con luôn khắc ghi rằng tha thứ không chỉ là bổn phận, nhưng là hồng ân. Tha thứ không chỉ giải phóng người khác, nhưng là giải thoát chính bản thân con.
Lạy Chúa, xin biến đổi lòng con. Xin dùng con như khí cụ bình an của Ngài, để nơi nào có hận thù, con gieo tình yêu; nơi nào có oán giận, con mang đến tha thứ; nơi nào có tuyệt vọng, con mang niềm hy vọng; nơi nào có bóng tối, con mang ánh sáng; nơi nào có buồn phiền, con đem đến niềm vui.
Xin cho lời cầu nguyện của thánh Phanxicô Assisi trở thành lời sống mỗi ngày của con: “Lạy Chúa, xin cho con biết yêu mến hơn là được yêu mến, biết an ủi hơn là được an ủi, biết hiểu người hơn là được người hiểu, vì chính khi thứ tha là khi được tha thứ, chính khi chết đi là khi vui sống muôn đời.” Amen.
Lm. Anmai, CSsR
THA THỨ: TUYỆT ĐỈNH CỦA YÊU THƯƠNG
Tin Mừng Thánh Matthêu 5,38-42: “Anh em đã nghe Luật dạy rằng: Mắt đền mắt, răng đền răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái ra nữa. Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoài. Nếu có người bắt anh đi một dặm, thì hãy đi với người ấy hai dặm. Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt đi.”
Trong nền văn hóa cổ đại, tư tưởng “mắt đền mắt, răng đền răng” không chỉ phổ biến mà còn được coi là nền tảng công lý. Từ bộ luật Hammourabi đến luật Môsê trong Cựu Ước, nguyên tắc báo thù được xem là một hình thức kiểm soát bạo lực: không trả thù quá mức, mà trả đúng, đủ. Ở một mức độ nào đó, luật này dạy con người biết kìm chế giận dữ bằng một mức độ trả thù tương xứng, chứ không quá đà. Tuy nhiên, luật báo thù, dù được giới hạn, vẫn là một vòng xoáy của hận thù và gây đau khổ không dứt cho cả cá nhân lẫn cộng đồng.
Chúa Giêsu không phủ nhận sự công bằng, nhưng Ngài nâng con người vượt lên trên công bằng nhân loại để sống theo công lý của Thiên Chúa: tình yêu và lòng thương xót. Khi Ngài nói: “Hãy giơ cả má bên trái”, Ngài không khuyến khích chúng ta cam chịu sự bất công một cách mù quáng, nhưng mời gọi bước vào một cấp độ sống cao hơn: lấy thiện thắng ác, lấy tha thứ đáp lại bạo lực, lấy yêu thương hóa giải thù hận. Đó là con đường đi ngược với bản năng tự nhiên của con người, nhưng chính là con đường của Thiên Chúa, con đường của những ai muốn trở nên giống Cha trên trời.
Cựu Ước đã từng ghi lại lời cầu nguyện đầy hận thù: “Lạy Chúa, kẻ ghét Ngài, làm sao con không ghét? Con ghét chúng, ghét cay, ghét đắng” (Tv 139,19-22). Nhưng khi Thiên Chúa dạy dân Ngài, Ngài không dừng lại ở công lý báo thù. Qua dòng lịch sử cứu độ, Ngài từng bước giáo dục dân Chúa đi đến sự toàn thiện, và cao điểm là nơi Đức Giêsu Kitô. Từ nơi Ngài, tình yêu thương vượt lên mọi sự. Người dạy tha thứ không phải bảy lần mà là bảy mươi lần bảy (Mt 18,22), nghĩa là không giới hạn.
Trong cái nhìn của Chúa, tha thứ không phải là yếu đuối, nhưng là biểu hiện tuyệt vời nhất của sức mạnh yêu thương. Trên thập giá, chính khi bị hành hạ và đóng đinh, Chúa Giêsu vẫn cầu nguyện: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm” (Lc 23,34). Đây là đỉnh cao của yêu thương. Một người đang chịu đau đớn tột cùng vẫn có thể cầu xin tha thứ cho kẻ thù mình, thì còn bài học nào sống động hơn?
Tha thứ là từ bỏ quyền trả thù. Khi người ta từ bỏ sự giận dữ và oán hờn, không phải vì không đủ sức mạnh để đáp trả, nhưng vì muốn chọn một con đường tốt đẹp hơn, đó là sự bình an. Tha thứ giải phóng chính mình khỏi xiềng xích của hận thù. Không tha thứ, chính ta là người bị trói buộc và gặm nhấm nỗi đau không nguôi. Khi tha thứ, ta mở đường cho bình an, cho sự chữa lành, cho lòng mình được thanh thoát. Đó là món quà quý giá mà Thiên Chúa muốn ban cho những ai bước theo Ngài.
Tuy nhiên, tha thứ không dễ dàng. Con người tự nhiên thường cảm thấy nhẹ nhõm hơn khi trả đũa, khi thấy kẻ gây tổn thương phải chịu hậu quả. Nhưng niềm vui ấy chóng tàn, còn lòng thù hận thì như lửa ngầm, cứ âm ỉ thiêu đốt nội tâm. Chúa Giêsu không chỉ dạy tha thứ bằng lời, mà chính Ngài sống tha thứ. Vì thế, ai theo Ngài thì cũng phải sống như vậy: “Anh em hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho kẻ ngược đãi anh em, như vậy anh em mới là con của Cha trên trời” (Mt 5,44-45).
Trong đời sống thường ngày, có biết bao mối quan hệ bị gãy đổ vì những lời nói vô tình, những hành động xúc phạm, hay những hiểu lầm không được hóa giải. Cộng đoàn tan rã, gia đình chia rẽ, bạn bè xa cách – tất cả chỉ vì thiếu lòng tha thứ. Nếu ai cũng biết học lấy tâm tình của Chúa, biết lắng nghe, cảm thông, biết bỏ qua và yêu thương, thì thế giới này đã là một thiên đàng.
Sứ điệp Tin Mừng hôm nay mời gọi mỗi Kitô hữu vượt lên sự công bằng để sống tình yêu thương như Chúa. Khi ta bị tổn thương, khi người khác xúc phạm, thay vì tìm cách trả đũa, hãy tìm cách hóa giải. Tha thứ không phải là chấp nhận cái sai, nhưng là mở ra cơ hội để điều đúng có thể xảy đến. Tha thứ là gieo mầm hy vọng, cho chính mình và cho người khác.
Thánh Phaolô đã cảm nghiệm điều này sâu sắc. Ngài từng là kẻ bách hại đạo, từng làm hại bao người vô tội. Nhưng nhờ ơn tha thứ của Chúa, ông đã được biến đổi, trở nên Tông Đồ dân ngoại. Cũng chính ngài đã viết: “Anh em đừng để sự ác thắng được mình, nhưng hãy lấy điều thiện mà thắng sự ác” (Rm 12,21). Đây là một chân lý mà mỗi người chúng ta cần ghi lòng tạc dạ.
Nhìn lại lịch sử dân tộc Việt Nam, khi đạo Công giáo được loan báo, các bậc tiền nhân đã sống niềm tin bằng chính đời sống yêu thương, tha thứ và bao dung. Họ không hận thù những kẻ bách hại mình, không nguyền rủa những kẻ giết họ, mà lấy gương sống và cái chết đầy bình an để làm chứng cho đức tin. Chính nhờ đó, đạo Chúa được gọi là “Đạo yêu nhau”. Từ lòng tha thứ và yêu thương, Tin Mừng lan rộng, tâm hồn người Việt được cảm hóa, Giáo Hội vững mạnh.
Hôm nay, chúng ta cũng được mời gọi trở nên môn đệ thật của Đức Giêsu. Không phải bằng những lý thuyết cao siêu, nhưng bằng một đời sống cụ thể: sống với người thân yêu bằng trái tim tha thứ, cư xử với đồng nghiệp bằng lòng bao dung, tiếp xúc với tha nhân bằng ánh mắt từ bi. Trong từng việc nhỏ bé như vậy, chúng ta đang trở nên giống Cha trên trời, Đấng làm cho mặt trời mọc lên cho cả người lành và kẻ dữ.
Cuối cùng, chúng ta hãy nhớ lại lời của Đức Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận: “Chúa Giêsu đã dạy tôi yêu thương tất cả mọi người, kể cả kẻ thù. Nếu không làm như thế, tôi sẽ không xứng đáng là Kitô hữu nữa. Thật là đẹp, nhưng khó hiểu quá.” Vâng, tha thứ là đẹp, là cao cả, là con đường dẫn đến sự hoàn thiện như Cha trên trời. Nhưng để thực hiện điều ấy, cần có ơn Chúa, cần cầu nguyện, và cần một tâm hồn khiêm nhường.
Xin Chúa ban cho chúng ta ơn tha thứ: tha thứ cho người khác và tha thứ cho chính mình. Xin cho tâm hồn chúng ta được tự do, không bị giam hãm trong thù hận, nhưng được sống trong bình an và yêu thương. Xin cho chúng ta biết sống mỗi ngày với một trái tim quảng đại, biết yêu như Chúa yêu, tha thứ như Chúa tha thứ, để làm chứng cho Tin Mừng giữa đời hôm nay.
Amen.
Lm. Anmai, CSsR
THA THỨ: SỨ ĐIỆP CỦA TÌNH YÊU CHIẾN THẮNG HẬN THÙ
Trong kho tàng lề luật và phong tục nhân loại, người ta từng coi việc “mắt đền mắt, răng đền răng” như một hình thức công lý. Nguyên tắc này không chỉ tồn tại trong Bộ luật Hammurabi – một trong những bộ luật cổ xưa nhất của nhân loại, mà còn được ghi lại trong Cựu Ước như một biện pháp nhằm giới hạn sự trả thù, tránh bạo lực leo thang và tạo nên một trật tự có thể kiểm soát được. Tuy nhiên, Chúa Giêsu đã đến và đề nghị một đường lối hoàn toàn khác, vượt xa giới hạn của luật công bằng: đó là con đường yêu thương và tha thứ, thậm chí đối với kẻ thù.
Luật Cựu Ước đã từng nêu rõ: “Mắt đền mắt, răng đền răng, tay đền tay, chân đền chân” (Xh 21,24). Mặc dù nguyên tắc ấy được coi là tiến bộ trong xã hội cổ đại nhằm giới hạn sự báo thù quá trớn, nhưng xét cho cùng, nó vẫn dựa trên sự đáp trả, và lòng người thì luôn sục sôi với ý muốn làm tổn thương kẻ đã làm tổn thương mình. Chính vì thế, Đức Giêsu đã dạy: “Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác. Trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái ra nữa” (Mt 5,39). Đây không phải là lời dạy của một người mộng mị hay ngây thơ, mà là của Đấng biết rõ căn nguyên tội lỗi nằm trong lòng người và muốn bẻ gãy tận gốc rễ vòng xoáy hận thù.
Hành động tha thứ không phải là biểu hiện của sự yếu đuối, nhưng là đỉnh cao của sức mạnh tinh thần. Tha thứ không có nghĩa là để cho điều ác tiếp diễn hay dung túng cho bất công, nhưng là từ chối bị điều ác lôi kéo vào vòng xoáy của nó. Thay vì lấy oán trả oán, Chúa Giêsu kêu gọi chúng ta lấy yêu thương mà chiến thắng hận thù. Chính Ngài đã làm gương cho chúng ta khi chịu khổ hình thập giá, vẫn tha thứ cho kẻ đóng đinh Ngài: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm” (Lc 23,34).
Khi dạy chúng ta phải giơ má bên trái, phải để người khác lấy cả áo ngoài, và đi hai dặm thay vì một, Chúa Giêsu không chủ trương một xã hội vô luật pháp, nhưng mời gọi một tâm hồn không bị trói buộc bởi oán hận. Chúa mời gọi các môn đệ hãy sống tình yêu vượt trên luật lệ, lấy từ tâm để làm trọn lề luật. Chỉ người có sức mạnh nội tâm và lòng thương xót dồi dào mới có thể sống được như thế. Chính tình yêu mới có khả năng hoá giải hận thù và hàn gắn những vết thương sâu thẳm trong nhân loại.
Chúng ta thấy rõ nét đẹp của lời mời gọi đó qua gương của mục sư Martin Luther King. Dù bị bách hại, bị khinh miệt, ông vẫn chọn con đường đấu tranh bất bạo động, dấn thân cho công lý bằng tình yêu và sự tha thứ. Sự ra đi của ông là một cái chết bi thảm, nhưng chính tình yêu và sự không trả thù của ông đã trở nên hạt giống hy vọng cho nhiều thế hệ về một xã hội không còn phân biệt, không còn bạo lực. Lịch sử nhân loại chứng minh: mọi chiến thắng bằng thù hận đều dẫn đến một thất bại khác, còn chiến thắng bằng tình yêu luôn gieo mầm sự sống.
Nhưng làm sao để chúng ta có thể sống được lời dạy của Chúa? Làm sao để trong một thế giới đầy cạnh tranh, bạo lực và bất công, chúng ta vẫn giữ được một trái tim hiền từ, bao dung và không thù hận? Câu trả lời nằm ở việc trở nên đồng hình đồng dạng với Chúa Kitô. Chỉ khi ở lại trong tình yêu Thiên Chúa, khi kín múc nơi Ngài nguồn lực tha thứ và lòng nhân hậu, chúng ta mới có thể vượt qua được sự hẹp hòi, nóng giận và oán thù của con người tự nhiên.
Người đời có thể xem tha thứ là hèn nhát, nhưng dưới ánh sáng Tin Mừng, tha thứ là hành động can đảm của người tin vào Thiên Chúa. Một hiền nhân đã nói: “Tha thứ không thay đổi quá khứ, nhưng chắc chắn sẽ thay đổi tương lai.” Thật vậy, khi ta tha thứ, ta giải thoát chính mình khỏi gánh nặng của quá khứ và mở ra một chân trời mới cho tương quan và sự sống. Sự tha thứ không xoá bỏ công lý, nhưng nó vượt trên công lý; không chối bỏ sự thật, nhưng đưa sự thật vào trong bầu khí của lòng thương xót.
Câu chuyện ngụ ngôn của Tolstoi về hòn đá trả thù là một minh hoạ sinh động. Người hành khất kia đã nuôi dưỡng mối hận suốt bao năm trời, mang trong lòng một viên đá với hy vọng một ngày nào đó sẽ trả đũa. Nhưng đến khi cơ hội đến, ông lại nhìn thấy con người trước mặt mình không còn là kẻ ác đã từng xúc phạm ông, mà là một người đau khổ, khốn cùng như chính ông. Cử chỉ buông hòn đá xuống là một chiến thắng cao cả – chiến thắng chính mình, vượt lên hận thù, chọn lấy lòng trắc ẩn. Câu hỏi ông đặt ra: “Tại sao ta phải mang nặng hòn đá này bao nhiêu năm qua?” – cũng là câu hỏi dành cho mỗi chúng ta. Tại sao chúng ta cứ mãi mang theo hận thù, thay vì buông bỏ để sống nhẹ nhàng hơn, tự do hơn?
Tha thứ không chỉ là hành động cá nhân, mà còn là sứ mạng Kitô hữu. Mỗi người môn đệ của Chúa Giêsu được mời gọi trở thành khí cụ của sự hòa giải, là dấu chỉ của một thế giới mới. Nếu các Kitô hữu không tha thứ, không yêu thương cả kẻ thù, thì sứ điệp Tin Mừng sẽ mất đi sức sống và trở thành lời nói suông. Chính nơi hành động tha thứ, người ta nhận ra đâu là người thuộc về Đức Kitô.
Là Kitô hữu, chúng ta không được phép để cơn giận hay hận thù thống trị tâm hồn mình. Thay vào đó, hãy học nơi Chúa Giêsu sự hiền lành và khiêm nhường trong lòng. Hãy xin ơn để trái tim chúng ta được biến đổi từng ngày, trở nên giống trái tim Chúa, là nơi phát sinh mọi lòng nhân từ, nhẫn nại và tha thứ.
Khi chúng ta sống tinh thần tha thứ, chúng ta trở thành ánh sáng cho thế gian, muối cho đời, là men cho đời sống nhân loại. Sự tha thứ giúp chúng ta không bị dính bén vào quá khứ đau buồn, không bị trói buộc bởi oán giận, mà bước đi trong bình an và tự do của con cái Thiên Chúa. Và chỉ nơi đó, tình yêu mới có thể nảy nở và sinh hoa kết trái.
Lạy Chúa Giêsu, xin dạy con biết tha thứ. Xin cho con can đảm giơ má bên trái, can đảm yêu thương người xúc phạm đến con, can đảm bước đi con đường Thập Giá với niềm hy vọng rằng tình yêu mạnh hơn sự chết, và tha thứ là con đường dẫn đến sự phục sinh thật sự. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
TÌNH YÊU MẠNH HƠN BÁO THÙ
Bài Tin Mừng Thứ Hai tuần XI Thường niên hôm nay (Mt 5,38-42) là một trong những trang gây thách đố nhất trong toàn bộ Tân Ước, bởi lẽ nó không chỉ đặt ra một yêu cầu ngược lại hoàn toàn với phản ứng tự nhiên của con người, mà còn mời gọi bước vào một cuộc lột xác tận căn trong cách nghĩ, cách sống và cả cách yêu thương. Từ lề luật Cựu Ước vốn đã là bước tiến quan trọng trong sự phát triển luân lý nhân loại: “mắt đền mắt, răng đền răng” – nghĩa là không báo thù quá tay, đến lời dạy của Đức Giêsu: “Đừng chống cự người ác… nếu ai vả má bên phải, hãy giơ cả má bên trái”, là một bước nhảy vọt vượt hẳn cả lẽ công bằng để bước vào vương quốc của lòng thương xót. Một cuộc cách mạng không chỉ trong tương quan giữa người với người, mà trước hết là trong nội tâm của người môn đệ.
Chúng ta phải nhìn nhận rằng, trong phản xạ tự nhiên, khi bị xúc phạm, con người dễ rơi vào phản ứng phòng vệ hoặc trả đũa. Thế giới vẫn còn đầy rẫy những cuộc trả thù, những cuộc xung đột kéo dài, những dòng máu đổ ra vì nguyên tắc “hòn đất ném đi, hòn chì ném lại”. Không ít người vẫn mang trong mình tâm thức “ai làm tôi đau, tôi phải trả lại gấp đôi”. Những hành vi trả đũa đôi khi được che đậy bằng danh nghĩa công lý, nhưng thực chất là những bùng phát của thù hận và kiêu ngạo. Đó là một thế giới còn rất rừng rú, như cách nói của một số tác giả hiện đại.
Luật Cựu Ước – trong bối cảnh lịch sử và xã hội thời đó – có thể xem là một tiến bộ: thay vì trả thù không giới hạn, luật quy định sự công bằng: thiệt hại ra sao thì đền bù tương xứng. Tuy nhiên, sự công bằng của Cựu Ước vẫn còn giới hạn, vì nó không giải quyết được gốc rễ của hận thù, mà chỉ tìm cách điều chỉnh mức độ của nó. Nhưng Chúa Giêsu không dừng lại ở sự điều chỉnh, Người mời gọi các môn đệ tiến xa hơn: không trả thù, không chống cự kẻ ác, nhưng đáp lại bằng một tấm lòng bao dung, một thái độ siêu vượt.
Không trả đũa không có nghĩa là đồng lõa với sự dữ, càng không phải là mềm yếu hay hèn nhát. Trái lại, đó là thái độ của một người mạnh mẽ nội tâm, biết chế ngự chính mình, và biết rằng chỉ có tình thương mới chữa lành thế giới. Thái độ ấy đòi hỏi một tấm lòng cao cả và một đức tin vững mạnh. Bởi vì chỉ khi tin rằng Thiên Chúa là công lý đích thực, và Ngài sẽ xét xử mọi sự đúng thời, đúng cách, người tín hữu mới dám sống tha thứ và không trả đũa.
Thánh Antôn ẩn tu, vị tiên phong của đời sống ẩn dật trong Giáo Hội, đã từng kể lại một giai thoại rất thực tế. Sau khi giảng giải lời Chúa: “Ai vả má phải ngươi, hãy đưa má trái cho họ” (Mt 5,39), có người dân đã thú nhận: “Khó quá, thưa cha, con không thể thực hiện được”. Ngài không trách mắng, nhưng nói một cách đầy trắc ẩn: “Vậy thì ít nhất đừng trả đũa. Đừng đánh lại. Hãy để yên má phải và tha thứ”. Nhưng nhóm người vẫn lắc đầu. Cuối cùng, ngài quay lại nói với môn đệ: “Con đi nấu cháo cho họ ăn đi. Họ yếu quá. Họ cần được bổ dưỡng trước khi học sống Tin Mừng”. Câu nói ấy vừa hài hước vừa sâu xa. Không phải ai cũng đủ nội lực để vượt thắng cám dỗ trả thù. Nhưng ai sống được điều ấy thì chính là người mạnh nhất trong nhân loại.
Chúng ta nhớ đến Martin Luther King – mục sư da đen đã dám hiến mạng sống mình để đấu tranh bất bạo động cho sự bình đẳng chủng tộc tại Hoa Kỳ. Tình thương của ông không chỉ là một lý thuyết đẹp, mà là một sức mạnh thay đổi cả một xã hội đầy hận thù. Câu chuyện ông kể về chú bé Tom là minh chứng rõ ràng: giữa hai chọn lựa – trả thù hay tha thứ – ông đã mời gọi chọn thái độ yêu thương như Chúa Giêsu. “Trả thù là điều quá dễ, nhưng yêu thương mới là khó. Và chỉ có tình thương mới xây dựng được tương lai.”
Yêu thương trong Tin Mừng không phải là cảm xúc, càng không phải là nhu nhược, nhưng là một chọn lựa tự do, một hành vi có lý trí và đức tin. Người tín hữu chọn sống tha thứ vì xác tín rằng tình yêu của Thiên Chúa đã tha thứ cho chính mình, thì mình cũng phải biết tha thứ cho người khác. Thái độ ấy không phải dễ dàng. Nó cần được huấn luyện qua cầu nguyện, qua suy gẫm lời Chúa, qua các thất bại và vấp ngã trong cuộc sống.
Tình thương còn đòi hỏi một sự khiêm tốn lớn lao. Vì trả đũa, thực chất là muốn khẳng định cái tôi của mình, là muốn chứng minh rằng “tôi không dễ bị xem thường”. Nhưng yêu thương đích thực thì không cần chứng tỏ điều gì. Tình yêu của Chúa Giêsu trên thập giá là mẫu mực tối hậu: Ngài không kêu gào công lý cho chính mình, nhưng âm thầm chịu chết để cứu độ những kẻ đóng đinh Ngài. Chính lúc đó, quyền lực của bóng tối bị bẻ gãy bởi sức mạnh dịu dàng của tình yêu.
Người môn đệ của Đức Kitô cũng phải mang lấy não trạng ấy. Trên thế giới hôm nay, nơi mà quyền lực, bạo lực, và sự trả thù vẫn là kim chỉ nam cho nhiều hành động, người Kitô hữu được mời gọi trở thành men, muối và ánh sáng bằng đời sống tha thứ, bình an và nhân hậu. Không phải để được người đời khen ngợi, nhưng để chứng tỏ một cách sống khác, lối sống của Nước Trời.
Câu nói của Đức Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận trong những ngày tháng tù đày là lời chứng sống động cho một tình yêu lớn lao: “Nguyện vọng lớn nhất của tôi là trao lại cho các bạn trẻ một sứ điệp của tình thương và sự thật, của công lý và hòa bình, của tha thứ và hòa giải, để xây dựng”. Trong ngục tối, thay vì hận thù, ngài chọn tha thứ. Thay vì đổ lỗi, ngài chọn hy vọng. Bởi vì ngài tin rằng tha thứ không chỉ là một chọn lựa đạo đức, mà là con đường duy nhất để cứu vãn con người.
Đức Kitô hôm nay vẫn mời gọi mỗi người chúng ta sống bài học khó nhất: đừng trả thù, nhưng hãy đáp lại sự dữ bằng tình yêu. Ngài không chỉ dạy bằng lời, mà còn sống điều đó từng giây phút trong cuộc đời. Nếu là môn đệ Ngài, chúng ta không thể sống khác.
Xin Chúa ban cho chúng ta sức mạnh nội tâm, để vượt qua khuynh hướng tự nhiên của trả thù, để biết tha thứ cho anh em mình, ngay cả khi bị xúc phạm nặng nề. Xin ban cho chúng ta sự khiêm tốn, để không phải giành lấy công lý cho riêng mình, mà tín thác vào Thiên Chúa là Đấng xét xử công minh. Xin cho trái tim chúng ta đủ mạnh, để không đóng lại trước những tổn thương, mà mở ra để yêu thương không điều kiện như Chúa Giêsu đã yêu.
Lm. Anmai, CSsR