Linh mục Zollner, chuyên gia về lạm dụng tình dục thảo luận về vụ Marko Rupnik, Dòng Tên và tình trạng khủng hoảng lạm dụng

 

 

Linh mục Dòng Tên Hans Zollner, người tin tưởng của Đức Phanxicô về cuộc khủng hoảng lạm dụng giáo sĩ. Rôma, 9 tháng 11 năm 2021. (Ảnh OSV News/ Francesco Pistilli, KNA)

Ngày 3 tháng 3, linh mục Dòng Tên Hans Zollner, người tin tưởng của Đức Phanxicô về khủng hoảng lạm dụng của hàng giáo sĩ được Đức Phanxicô bổ nhiệm làm cố vấn cho văn phòng mới thành lập của giáo phận Rôma chuyên bảo vệ trẻ vị thành niên và những người dễ bị tổn thương.

Sau thông báo, linh mục tuyên bố: “Tôi cam kết lắng nghe những người sống sót và thúc đẩy giáo dục và đào tạo trong lĩnh vực bảo vệ an toàn, và tôi sẽ tiếp tục làm như vậy trong vai trò mới này.”

Trước thông báo, trang tin OSV News đã phỏng vấn linh mục Zollner về tình trạng lạm dụng trong Giáo hội ngày nay. Cha cho biết, con đường giải quyết cuộc khủng hoảng này trên toàn cầu vẫn còn dài, nhưng cha hy vọng “sẽ có một số cải thiện, tuy nhiên đó là một quá trình rất, rất chậm, cần sự đóng góp và nhắc nhở liên tục.”

Linh mục Zollner, giám đốc Viện Nhân học – Nghiên cứu Liên ngành về Phẩm giá và Chăm sóc Con người (IADC) ở Rôma đã nói chuyện với trang OSV News nhân kỷ niệm 4 năm hội nghị thượng đỉnh Vatican về bảo vệ trẻ em, kết thúc ngày 24 tháng 2 năm 2019 với sự tham dự của tất cả các chủ tịch Hội đồng Giám mục thế giới.

Trong số ba chủ đề chính của Hội nghị năm 2019 – báo cáo hồ sơ – trách nhiệm và tính minh bạch – thì tính minh bạch rõ ràng đã thiếu, trong trường hợp linh mục Marko Rupnik, báo cáo được báo chí đưa ra đầu tiên, sau đó mới được thể chế đưa tin, thông tin đã được các blog tiếng Ý – Silere non Possum, Left.it và Messa in Latino – đưa ra tháng 12 năm 2022. Linh mục Rupnik là nghệ sĩ khảm nổi tiếng, là linh mục linh hướng, bị nhiều phụ nữ trưởng thành buộc tội lạm dụng thiêng liêng, tâm lý hoặc tình dục trong suốt thời gian gần 40 năm. Ngày 21 tháng 2, Dòng Tên xác nhận có thêm 14 cáo buộc mới đã được báo cáo. Một cáo buộc của một cựu nữ tu, lúc đó còn là trẻ vị thành niên nên việc chuẩn bị cho cáo buộc lạm dụng sẽ bắt đầu.

“Dòng Tên là một thực thể hỗn hợp như toàn bộ Giáo hội. Chúng tôi không tốt hơn. Và bây giờ, điều này được chứng minh dưới mắt mọi người thêm một lần nữa.”

Cha Zollner nói, nếu xác nhận linh mục Rupnik lạm dụng trẻ vị thành niên là đúng, thì “theo giáo luật, tôi nghĩ ông không nên làm linh mục nữa”.

Có thể trục xuất ông ra khỏi hàng giáo sĩ, nhưng vẫn được ở lại Dòng Tên, theo một thủ tục nhiều người không hiểu và không đồng ý nhưng như thế Dòng có quyền kiểm soát kẻ lạm dụng, thường không được kiểm soát khi kẻ tấn công đơn thuần trở thành một phần của xã hội giáo dân sau khi hoàn tục.

Linh mục Zoller nói: “Điều này không có nghĩa phải giữ ông trong cộng đồng nhưng phải được cân nhắc rất cẩn thận. Loại trừ ai có thể là lối thoát dễ dàng nhưng lại tạo ra nhiều cơ hội cho họ lạm dụng hơn nữa.”

Tuy nhiên, tất cả đều tùy vào việc liệu cha Rupnik có tuân theo những hạn chế của mệnh lệnh áp đặt lên ông hay không: “Nếu ông không tuân theo những hạn chế thì đó là dấu hiệu rõ ràng ông không thể sống đời sống tu trì.”

Nhấn mạnh đến quan hệ của chính mình với dòng tu, cha Zollner nói, cha không thể hiểu vì sao không có nhiều người trong Dòng trong số những người “làm thừa tác vụ công bằng xã hội đứng ra xử lý loại bất công này”, chẳng hạn như chuyện liên quan đến các nạn nhân bị lạm dụng tình dục.

Khi được hỏi về sự thiếu minh bạch trong trường hợp của linh mục Rupnik, cha Zollner trả lời: “Dòng Tên là một thực thể hỗn hợp như toàn bộ Giáo hội. Chúng tôi không tốt hơn. Và bây giờ, điều này được chứng minh dưới mắt mọi người thêm một lần nữa. Tất cả chúng tôi  đều là những nhóm hỗn hợp. Chúng ta tất cả đều có những lỗi lầm. Và Dòng Tên cũng có nhiều thiếu sót.”

Loại trừ ai có thể là lối thoát dễ dàng nhưng lại tạo ra nhiều cơ hội cho họ lạm dụng hơn nữa.

Ngày 21 tháng 2, Dòng đã thông báo họ sẽ bắt đầu một thủ tục nội bộ để có thể bao gồm các hạn chế hơn nữa với cha Rupnik. Linh mục đã bị cấm giải tội, linh hướng và giảng tĩnh tâm. Ông phải được cấp trên cho phép trước khi tham dự vào bất kỳ mục vụ công cộng nào, và bị cấm tham gia vào các hoạt động nghệ thuật công cộng.

Khi được hỏi cha nghĩ nên làm gì với các tác phẩm nghệ thuật của linh mục Rupnik, trong các nhà thờ và nhà nguyện nổi tiếng từ Washington đến Lộ Đức, từ Krakow, Ba Lan, đến Vatican, linh mục Zollner trả lời: “Trước hết, tôi nghĩ ông không nên sản xuất bất kỳ tác phẩm nghệ thuật mới nào. Thứ hai, tôi hiểu nếu mọi người nói ‘Tôi không muốn nhìn thấy chúng nữa’. Thủ phạm sống giữa chúng ta, các nạn nhân sống với chúng ta, các thảo luận về tội ác và cách phản ứng vẫn đang tiếp diễn. Câu hỏi làm thế nào công lý có thể thực hiện cho các nạn nhân vẫn còn bỏ ngỏ. Trong bối cảnh như vậy, tôi khó có thể hiểu làm thế nào các tác phẩm của Rupnik – người được cho là đưa mọi người đến với Chúa – có thể đạt được mục tiêu này.”

Cha nói thêm: “Mặt khác, nếu chúng ta lấy đi các tác phẩm của tất cả những người từng phạm tội hoặc đối xử không đúng, lạm dụng người khác, thì có lẽ sẽ còn rất ít tác phẩm còn sót lại. Nếu tác phẩm nghệ thuật của Rupnik vẫn ở nguyên vị trí của nó, thì nên có một ghi chú rõ ràng để mọi người được thông báo.”

Khi được hỏi liệu việc lạm dụng phụ nữ trưởng thành có bị bỏ qua trong Giáo hội hay không, cha Zollner thừa nhận, “vấn đề lạm dụng quyền lực chỉ mới xuất hiện trong bốn hoặc năm năm qua với tư cách chủ yếu trong lạm dụng tình dục. Đó không phải là sự hiểu biết của chúng tôi sáu năm trước. Chủ đề này ngày càng mang lại nhiều khía cạnh mà chúng ta có thể phần nào cảm nhận được, nhưng rất ít người có thể nói lên và mô tả nó như chúng ta đang làm bây giờ. Vì thế đây cũng là một đường cong học tập với đường dốc thẳng đứng về các yếu tố chính của rối loạn chức năng là gì và các thành phần của lạm dụng và nguyên nhân sâu xa của nó là gì.”

Liên quan đến những điều đúng đắn trong những tháng gần đây, linh mục khen ngợi ủy ban do các giám mục Bồ Đào Nha thành lập như một “mô hình mẫu”.

Liên quan đến những điều đúng đắn trong những tháng gần đây, linh mục khen ngợi ủy ban do các giám mục Bồ Đào Nha thành lập như một “mô hình mẫu”. Ý tưởng về một ủy ban độc lập ra đời tháng 5 năm 2021 và ngày 13 tháng 2 năm 2023, báo cáo đã được công bố. Linh mục Zollner được mời làm cố vấn cho các giám mục ở Bồ Đào Nha. Chúng tôi đã nói về những gì cần phải làm và họ rất minh bạch. Họ tự áp đặt mình và đó là quyết định của chính họ, điều mà tôi thực sự khen ngợi vì thường thường nó xảy ra theo một cách khác. Những gì họ làm với kết quả của họ cần phải được nhìn thấy.”

Từ cuộc điều tra “Spotlight” (Đèn chiếu) của tờ Boston Globe năm 2002 cho đến bộ phim tài liệu “Không nói với ai” của Ba Lan năm 2018 và cuộc điều tra “El Pais” của Tây Ban Nha năm 2022, hầu hết các Giáo hội địa phương quyết định hành động sau khi các phóng sự mang tính cách mạng của các phương tiện truyền thông đưa ra.

“Có một điểm đột phá nào đó khi một loạt tin tức về các vụ này đột nhiên xuất hiện và sau đó các giám mục buộc phải làm một cái gì vì  công chúng và đôi khi cũng vì chính trị.”

Theo linh mục Zollner, ủy ban của Bồ Đào Nha đã thể hiện tinh thần chuyên nghiệp và độc lập. Được chứng nhân với 512 chứng từ trong tổng số 564 chứng từ nhận được liên quan đến các vụ xảy ra từ năm 1950 đến năm 2022.

Linh mục cho biết người đứng đầu ủy ban là ông Pedro Strecht “đã nói rất rõ ràng ngay từ đầu, ông sẽ không chấp nhận bất kỳ sự can thiệp nào vào việc lựa chọn người, phương pháp và bất kỳ hình thức liên lạc nào mà họ muốn thực hiện.”

“Chúa Giêsu không yêu cầu chúng ta trở nên hoàn hảo theo nghĩa không tì vết khi Người nói về sự hoàn hảo mà chúng ta phải sống. Ngài nói về sự hoàn hảo của Thiên Chúa, là Cha nhân từ và yêu thương.”

Cha Zollner cho biết Bồ Đào Nha là “một mô hình tốt cho các quốc gia khác, ít nhất là về cách thức hoạt động của một ủy ban và cách trình bày báo cáo”.

 

Cha cho biết có ba lý do vì sao chúng ta vẫn chưa thấy nhiều minh bạch trong Giáo hội liên quan đến lạm dụng.

Một là chúng ta không muốn chỉ đích danh vào thể chế của chính mình. Khi một người bám vào hình ảnh và muốn giữ gìn hình ảnh và danh tiếng được cho là hấp dẫn, họ không muốn nhìn nhận sai lầm.

Thứ hai, sự thiếu minh bạch xảy ra khi chúng ta mắc sai lầm và chúng ta cần phải nhìn nhận mình đã phạm sai lầm, và đó không phải là điều tốt đẹp để nhìn nhận.

Thứ ba, hình ảnh này bị ảnh hưởng nhiều do phóng chiếu về sự hoàn hảo của chính mình. Chúa Giêsu không yêu cầu chúng ta trở nên hoàn hảo theo nghĩa không tì vết khi Người nói về sự hoàn hảo mà chúng ta phải sống. Ngài nói về sự hoàn hảo của Thiên Chúa, là Cha nhân từ và yêu thương.”

Cha nói: “Tôi thực sự nghĩ cũng có sự thiếu đức tin trong tất cả những chuyện này. Thiếu đức tin vào lòng thương xót và công lý của Thiên Chúa và vào khả năng tôi cho phép tôi phạm sai lầm. Và tôi nhìn nhận điều đó. Đây cũng là những gì chúng ta nói khi xưng tội, tôi phải làm việc đền tội cho những gì tôi đã làm sai.”

Linh mục Hans Zollner thành lập Trung tâm Bảo vệ Trẻ em tại Đại học Gregorian năm 2012, được chuyển thành Viện Nhân chủng học năm 2021. Trong 11 năm qua, hơn 7.000 sinh viên đã tốt nghiệp trong các chương trình trực tuyến và tại chỗ về việc bảo vệ trẻ vị thành niên.

Cha tuyên bố: “Sự tồn tại thuần túy của một cái gì như thế đã có tác động.

 

Linh mục Hans Zollner thành lập Trung tâm Bảo vệ Trẻ em tại Đại học Gregorian năm 2012, được chuyển thành Viện Nhân chủng học năm 2021. Tweet

Bây giờ là một viện trong Đại học Gregorian, viện có nhiều khả năng hơn trong công việc của mình, lớn hơn nhiều so với Trung tâm Bảo vệ Trẻ em trước đây. Cha nói: “Một trung tâm trong thể loại này và trong cấu trúc trường đại học của chúng tôi về cơ bản là chương trình của một người vì không có giảng viên. Và nếu nó không được kết nối với bất cứ phân khoa nào khác, thì nó không thể cấp bằng. Vì vậy, bằng cách thành lập một học viện, viện trở nên bền vững hơn và bây giờ chúng tôi có thể có khoa riêng của mình.”

Học viện của cha là một mạng lưới và một nơi để người khác tìm đến khi cần sự giúp đỡ, dù nó không thể cung cấp một công việc nghiên cứu sâu đậm. “Những người quan tâm, muốn tham khảo ý kiến, muốn ghé thăm, muốn chia sẻ, họ tìm đến chúng tôi. Đó là các nạn nhân và những người liên hệ với nạn nhân, các giám mục, các hội đồng giám mục, các cộng đồng, các tu sĩ, giáo dân. Tác động không chỉ giới hạn trong Giáo hội vì dĩ nhiên đây là vấn đề của con người.”

Cha nhấn mạnh trong xã hội có 20% trẻ em nữ bị lạm dụng và quấy rối tình dục trước 18 tuổi và cha hỏi: “Có ai nói về điều này không? Có bao nhiêu chính trị gia thực sự quan tâm? Tôi không thấy điều này xảy ra ngay cả ở những quốc gia mà người ta nói nhiều đến vấn đề này trước công chúng từ nhiều thập kỷ nay.”

Theo cha Zollner, trở ngại lớn nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục của giáo sĩ là suy nghĩ, đây là một vấn đề thực sự nằm ngoài Giáo hội.

“Chúng ta không hiểu, đây là một phần trong sứ mệnh thực sự của Giáo hội ngày nay và quá trình hoán cải cần diễn ra không chỉ ở cấp độ thiêng liêng mà còn ở cấp độ cơ cấu để lắng nghe các nạn nhân. Phải thật sự lắng nghe tiếng nói đau khổ của những người đã phải chịu đựng bên trong Giáo hội, không chỉ những người di cư và người nghèo, mà cả những người đã phải chịu đựng dưới chính bàn tay của các thừa tác viên trong nhà thờ. Đó là trở ngại lớn nhất.”

Cha cho biết, vấn đề này không chỉ xảy ra với các linh mục và hàng giáo phẩm, mà còn thường là “trong nội bộ giáo xứ không cho phép các nạn nhân lên tiếng”.

Cha nói: “Chúng ta không muốn nghe vì nó làm đức tin chúng ta tan vỡ. Chúng ta không muốn phá vỡ hình ảnh của chúng ta có về Giáo hội.”

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch